آشنایی با شغل مهندس هسته ای
مهندس هسته ای
- اگر عاشق علم و فناوری های نو بوده و در تحلیل و حل مسائل توانمند هستید، شغل مهندسی هسته ای برای شما مناسب است.
دنیای امروز با بحران انرژی روبرو است، انرژی هسته ای یکی از انرژی های نو می باشد که به میزان زیادی این بحران را حل می کند. انرژی هسته ای کاربردهای بسیار زیادی در زمینه های مختلف دارد. برای مثال از انرژی شکافت هسته ای در نیروگاه های هسته ای می توان برای تولید الکتریسیته استفاده کرد. برای کاربردی کردن انرژی هسته ای، نیاز به متخصصان و کارشناسانی از جمله مهندس هسته ای می باشد که به دانش و تخصص این حوزه تسلط داشته باشند.
مهندسی هسته ای به مسایل مربوط به ایجاد انرژی هسته ای، کنترل و استفاده از آن می پردازد. حوزه مهندسی هسته ای ارتباط زیادی با تکنولوژی راکتورهای هسته ای (دستگاهی که عملیات شکافت هسته ای به صورت کنترل شده در آن انجام می شود)، نحوه ساخت و استفاده از آنها دارد.
مهندس هسته ای می تواند مسئول راه اندازی ایمن و بهره ور نیروگاه های اتمی، بازفرآوری سوخت، مدیریت مواد زائد، انهدام نیروگاه های هسته ای قدیمی و حفاظت و ایمنی (در برابر تشعشعات رادیواکتیو) باشد. در واقع مهندس هسته ای با تکنولوژی روز آشنا بوده و قدرت طراحی و بهینه سازی سیستم ها و نیز راه اندازی و نگهداری آنها را دارد. همچنین مهندس هسته ای قادر است با مواد و تشعشعات رادیو اکتیو به صورت صحیح و بی خطر کار کرده و در جابجایی آنها و نگهداری و محافظت پرسنل در مقابل پرتوها توانمند می باشد.
مهندس هسته ای در زمینه های زیر می تواند فعالیت کند :
تحقیق و توسعه صنعتی و یا دانشگاهی
حوزه پزشکی (زمینه پرتوپزشکی)
دفاعی مانند توسعه و ساخت زیردریایی های هسته ای
صنعت مانند صنعت تولید برق با انرژی هسته ای
کشاورزی و تولید مواد غذایی
مهندسی هسته ای را می توان طراحی و گسترش راکتورهای شکافتی پیشرفته ، تحقیقات بنیادی در گسترش و تعمیق استفاده از انرژی همجوشی ،گسترش انرژی هسته ای هم در زمینه تئوری و هم کاربردی برای مدیریت پسماند زباله های رادیواکتیو، مدیریت مواد هسته ای ،تولید رادیو ایزوتوپها برای کاربردهای پزشکی و دیگر کاربردهای صنعتی، با تاکید بر افزایش رفاه بشریت درحال حاضر و حفظ بهتر محیط زیست برای آیندگان تعریف کرد.
مهندس هسته ای باید در برنامه ریزی و سازماندهی قوی و در ریاضیات، فیزیک و کار با کامپیوتر مسلط باشد. از آنجا که مهندسی هسته ای حوزه ای جدید می باشد، ممکن است در مراحل مختلف کاری نیاز به انجام تحقیقات و پژوهش باشد. بنابراین مهندس هسته ای باید توانایی انجام تحقیقات مختلف را داشته باشد.
در بخش های عملیاتی مهندس هسته ای معمولا به صورت شیفتی کار می کند که گاهی نیز در تعطیلات و شبها می باشد. در بخش تحقیق و توسعه عمدتا مطابق با ساعات کاری معمول فعالیت می کند.
محل کار مهندس هسته ای می تواند در آزمایشگاه ها، اتاق های کنترل، محیط نیروگاه و یا دفاتر کاری باشد. مهندس هسته ای در هنگامی که با مواد رادیو اکتیو در آزمایشگاه ها و یا نیروگاه ها سر و کار دارد، باید از لباسهای محافظ ایمن استفاده کند.
در ادامه برای آشنایی بیشتر با شغل مهندسی هسته ای اطلاعات کاملی در زمینه وظایف مهندس هسته ای، مهارت و دانش مورد نیاز برای مهندس هسته ای، تحصیلات لازم و نحوه ورود به شغل مهندسی هسته ای، بازار کار و استخدام مهندس هسته ای، میزان درآمد و حقوق مهندس هسته ای و مشاهیر این حوزه ارائه می شود.
رشته مهندسی هسته ای مناسب چه کسانی است؟
امروزه انرژی هسته‌ای کاربردهای بسیار زیادی در زمینه‌های مختلف پیدا کرده است؛ از آن به عنوان یکی از مهم‌ترین منابع تامین انرژی مورد نیاز جوامع یاد می‌شود و حتی می‌توان ردپای آن را در خدمات پزشکی و درمانی نیز مشاهده کرد. با وجود این مسائل برای کاربردی کردن انرژی هسته‌ای، نیاز به متخصصان و کارشناسانی از جمله مهندسان هسته‌ای داریم که به دانش و تخصص این حوزه تسلط داشته باشند. رشته مهندسی هسته ای برای افرادی مناسب است که علاقه‌مند به کار در مراکزی مانند نیروگاه‌های اتمی و یا مراکز پزشکی هسته‌ای هستند.
راه اندازی نیروگاه هسته‌ای، تامین امنیت این نیروگاه‌ها، انهدام نیروگاه‌های قدیمی، بازآوری سوخت‌های هسته‌ای، مدیریت پسماندها، حفاظت افراد و نیز تاسیسات در برابر اشعه از دیگر مشاغلی هستند که به حضور پر رنگ مهندسان هسته‌ای در آنها نیاز است. همچنین حوزه‌های تحقیقاتی و پژوهشی مانند تشخیص پزشکی، درمان پزشکی، رادیو داروها، شتاب‌دهنده‌ها، لیزر و ابررساناها نیز وجود دارد. یکی دیگر از کاربردهای انرژی هسته‌ای که در ایران فعالیت‌های تحقیقاتی زیادی در حوزه آن انجام شده، کشاورزی هسته‌ای است و می‌توان از کارشناسان این رشته در جهت بهبود کیفیت محصولات کشاورزی و مبارزه با آفات بهره جست.
معرفی مهندسی هسته‌ای
مهندسی هسته ای یکی از رشته های دانشگاهی برای دانش آموزان ریاضی و فیزیک می باشد. دانش آموزان علاقه مند به مهندسی هسته ای می توانند در دانشگاه های صنعتی شریف، پلی تکنیک (صنعتی امیرکبیر) ، شهید بهشتی و شیراز قبول شوند. این رشته برای افرادی که به علم و فناوری های نو علاقه مند هستند، مناسب است.
در واقع یک مهندس هسته ای با تکنولوژی های روز آشنا می باشد و باید با استفاده از دانش و مهارت خود راه کارهای مناسبی را برای حل بسیاری از بحران‌ها ارائه دهد. اما علاقمندان به این رشته با چه موضوعاتی روبرو هستند؟
چه گرایشاتی در این رشته وجود دارد؟
مهندسی هسته ای دارای شش گرایش ارشد با عناوین "راکتور" ، "گداخت هسته ای" ، "فیزیک بهداشت" ، "پرتو پزشکی" ، "چرخه ی سوخت" و "کاربرد پرتوها " است.
گرایش راکتور
در این گرایش ، دانشجویان راه کارهایی را برای به کاربردن انرژی حرارتی بدست آمده از طریق راکتور های هسته ای ارائه می دهند. از جمله این راه کارها می توان به بخارکردن آب به منظور حرکت توربین های بخار و یا تولید نیروی محرکه لازم برای جابجایی ناوها و زیردریایی های اتمی اشاره کرد.
فیزیک بهداشت ، تکنولوژی نیروگاه های هسته ای ، فیزیک راکتور 1و 2 ، انتقال حرارت هسته ای ، جریان های دوفازی ، حفاظ سازی ، مواد هسته ای 1 و 2 و ... از جمله دروس اصلی و انتخابی این گرایش می باشند.
دانشگاه های شهید بهشتی ، شیراز ، اصفهان ، صنعتی امیرکبیر ، صنعتی شریف و دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری کرمان گرایش راکتور از مهندسی هسته ای را ارائه می دهند.
گرایش گداخت هسته ای
این گرایش دربرگیرنده ی مفاهیمی اساسی و بنیادی و فناوری های پیشرفته در زمینه های گوناگون انرژی گداخت هسته ای است.
در واقع گداخت هسته ای یا همجوشی عبارت است از فرآیند عکس العمل شکافت هسته ای.
گرایش گداخت هسته ای نسبت به سایر گرایشات مهندسی هسته ای به دلیل کاربردی بودنش ، از بازار شغلی بهتری برخوردار است.
یک دانش آموخته در گرایش گداخت هسته ای می تواند در حوزه های زیر فعالیت کند :
انجام کار تحقیقاتی و عملی در نیروگاه‌های هسته‌ای
تلاش برای بهبود فناوری گذاخت هسته‌ای با استفاده از روش‌های مختلف این حوزه
تحقیق و مهندسی سیستم‌های محصور سازی پلاسما
بهبود عملکرد صنایع هسته‌ای و بهینه کردن سوخت مورد استفاده آن ها
طراحی و توسعه نیروگاه‌های مختلف در گرایش گداخت هسته ای
مدلسازی انرژی و برنامه ریزی انرژی با تکیه بر انرژی گداخت هسته ای
مهندسی گداخت هسته ای 1 و 2 ، توکامک ماشین مولد گداخت هسته ای 1 ، مبانی طراحی راکتورهای گداخت هسته ای ، لیزر و کاربردهای آن در گداخت هسته ای ، پلاسما 1 و 2 و .... از دروس اصلی و انتخابی این گرایش می باشند. گرایش گداخت هسته ای در حال حاضر در دانشگاه های اصفهان و امیرکبیر موجود می باشد.
گرایش پرتو پزشکی
همانطورکه از عنوان گرایش پیداست مربوط به انرژی هسته ای در پزشکی و علوم می باشد. این کاربرد شامل رادیو ایزوتوپ و تشخیص و درمان امراض، انواع رادیوداروها، لیرز، دستگاه های پرتوپزشکی و تصویرگر پزشکی می باشد.
از دروس اصلی و انتخابی این رشته می توان فیزیک بهداشت ، دستگاه های پرتوپزشکی، آشکارسازی و دزیمتری، حفاظ سازی در پرتوپزشکی، ابزار دقیق پرتو پزشکی ، سیستم های تصویرگر پزشکی ، الکترونیک هسته ای و ... نام برد. دانشگاه های که رشته مهندسی هسته ای ،گرایش پرتوپزشکی پذیرش دارند عبارتند از : شهید بهشتی ، شیراز ، اصفهان ، صنعتی امیرکبیر ، صنعتی شریف و دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری کرمان
گرایش چرخه سوخت هسته ای
دانشجویان دراین رشته با موضوعاتی از قبیل اکتشافات ، استخراج ، غنی سازی ، کاربرد ، دفع و بازیافت سوخت هسته ای و تولید انرژی هسته ای روبرو هستند. عمده مباحثی که در خصوص انرزی هسته‌ای مطرح است در این گرایش شکل می‌گیرد به همین دلیل نیز برخی این گرایش را مهم‌ترین شاخه مهندسی هسته‌ای می‌دانند. معمولا اقبال دانشجویان به این گرایش نیز بیشتر است.
این گرایش دارای دروسی از اصلی و انتخابی مانند فیزیک بهداشت ، فیزیک راکتور 1 و 2 ، انتقال حرارت هسته ای ، چرخه سخت 1 و 2 ، مواد هسته ای 1 و 2 ، مباحث پیشرفت در راکتورهای گداخت، مباحث پیشرفته در ایمنی و حفاظت هسته ای و ... می باشد. دانشگاه های شهید بهشتی و صنعتی شریف قادر به پذیرش دانشجویان در این گرایش می باشند.
گرایش کاربرد پرتوها
در این گرایش دانشجویان با مباحثی مانند نحوه عملکرد دستگاه های مولد انواع پرتوها ، اصول و روش های تشخیص پارامترهای مختلف صنعتی با استفاده از چشمه های پرتوزا و انواع دستگاه های الکترونیک هسته ای و نحوه ی عملکرد آنها آشنا می شوند.
این گرایش دارای دروسی مانند فیزیک بهداشت ، دستگاه های مولد پرتو ، کاربردهای صنعتی رادیو ایزوتوپ ها ، آشکارسازی تابش های هسته ای 1 و 2 ، الکترونیک هسته ای ، روش های آنالیز هسته ای و غیره می باشد.
دانشگاه های شهید بهشتی ، شیراز ، اصفهان ، صنعتی امیرکبیر ، صنعتی شریف و دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری کرمان پذیرای دانشجویان علاقه مند به این گرایش می باشد.
وظایف مهندس هسته ای
طراحی، ساخت و بهره برداری از نیروگاه های هسته ای به شکل ایمن و اقتصادی
طراحی و ساخت تجهیزات اتمی مانند هسته رآکتورها، محافظ های تابش و سایر ابزار دقیق مرتبط
فرآوری سوخت های هسته ای
نظارت بر تاسیسات هسته ای برای شناسایی هر طرح، ساختار یا رویه های عملیاتی نقض کننده قوانین و مقررات ایمنی
پایش و اندازه گیری سطوح تابش
برنامه ریزی راه های ایمن انهدام زباله های هسته ای
انجام تحقیقات کاربردی در صورت نیاز
حفظ امنیت و رعایت ایمنی در کار
انجام اقدامات اصلاحی یا خاموش کردن نیروگاه در شرایط اضطراری
نظارت بر تکنسین های نیروگاه
شرکت در جلسات و ارائه گزارشات
دانش و مهارت مورد نیاز مهندس هسته ای
علاقه شدید به علم و تکنولوژی
علاقه به انجام کارهای تحقیقاتی
قدرت تجزیه و تحلیل و حل مساله مناسب
توانایی مناسب سازماندهی و برنامه ریزی
تسلط کافی در ریاضیات، فیزیک و کار با کامپیوتر
دقت و توجه به جزئیات
مهارت های ارتباطی مناسب
توانایی کار تیمی
اهمیت دادن به ایمنی و محیط زیست و آگاهی از قوانین و دستورالعمل های مرتبط
تحصیلات لازم برای شغل مهندسی هسته ای
فارغ التحصیلان رشته مهندسی هسته ای در مقاطع مختلف می توانند وارد این حوزه شوند. این رشته در سطح کارشناسی به صورت محدود در دانشگاه ها ( در دانشگاه آزاد) ارائه می شود. همچنین علاقه مندان می توانند در رشته های کارشناسی مانند مهندسی برق یا مهندسی مکانیک تحصیل کرده و در مقاطع ارشد و دکترا به صورت تخصصی وارد حوزه مهندسی هسته ای در گرایش های مختلف شوند.
امکان تحصیل در خارج از کشور در رشته مهندسی هسته ای وجود دارد. البته با توجه به محدودیت های ایران در حوزه هسته ای، این امکان در کشورهای آمریکا و کانادا تقریبا برای ایرانیان وجود ندارد. به عبارتی به دانشجویان ایرانی بورسیه و یا ویزا نمی دهند. ولی معمولا در کشورهای دیگر اروپایی و آسیایی امکان ادامه تحصیل و بورسیه شدن در رشته مهندسی هسته ای به خصوص گرایش پرتوپزشکی وجود دارد.
آینده شغلی، بازارکار و شرایط استخدام مهندسی هسته ای
مهندس هسته ای می تواند در سازمان انرژی اتمی، سایت های هسته ای، نیروگاه های هسته ای، شرکت های مهندسی مشاور در حوزه طراحی و ساخت نیروگاه ها، بیمارستان ها، مراکز و پژوهشگاه های پزشکی هسته ای، پژوهشگاه ها و موسسات تحقیقاتی دولتی و خصوصی، مراکز هسته ای صنعتی و شرکت های وارد کننده تجهیزات هسته ای استخدام و مشغول به کار شود. همچنین مهندس هسته ای در صورت داشتن مدرک دکتری و گاهی کارشناسی ارشد در مهندسی هسته ای، می تواند در حوزه آموزش و پژوهش در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی به عنوان استاد دانشگاه و پژوهشگر فعالیت کنند.
مهندسی هسته ای از مشاغل نوظهور و جدید است. با توجه به حرکت کشور به سوی استفاده از انرژی هسته ای در زمینه های مختلف، نیاز بازارکار به مهندس هسته ای نیز افزایش یافته است. اما به علت تخصصی بودن این حوزه، در مجموع فرصت های شغلی محدودی برای مهندسان هسته ای در ایران وجود دارد. البته در بین تخصص ها و گرایش های مختلف مهندسی هسته ای، فرصت های شغلی و شرایط استخدامی مناسب تری برای گرایش پرتوپزشکی در ایران در بیمارستان ها، مراکز پرتوپزشکی و مراکز پزشکی هسته ای وجود دارد.
در مجموع اگر کشور با سرعت بیشتری به سمت کاربردی کردن انرژی هسته ای در زمینه های مختلف برود، پیش بینی می شود وضعیت بازارکار برای مهندس هسته ای نیز بسیار بهتر شود.
وضعیت استخدام مهندس هسته ای در برخی کشورهای جهان
آمریکا - پیش بینی ها نشان می دهد میزان استخدام مهندس هسته ای در آمریکا بین سال های۲۰۱۰ تا۲۰۲۰، رشد۱۰ درصدی خواهد داشت. در حالی که متوسط این رشد برای همه مشاغل۱۴ درصد می باشد.
حقوق و درآمد مهندس هسته ای
اطلاعات دقیقی از میزان درآمد مهندس هسته ای در کشور در دسترس نمی باشد. مهندس هسته ای اگر در بخش دولتی استخدام شود، مطابق با قانون مدیریت خدمات کشوری حقوق دریافت می کند. در بخش خصوصی نیز با توجه به معیارهایی مانند میزان تحصیلات، تجربه و نوع حوزه کاری، مهندسان هسته ای درآمدهای متفاوتی دارند.
درآمد مهندس هسته ای در برخی از کشورهای جهان
آمریکا - متوسط درآمد سالانه مهندس هسته ای در آمریکا۹۹.۹۲۰ دلار (متوسط درآمد سالانه مهندسان۸۳.۳۴۰ دلار و برای همه مشاغل۳۳.۸۴۰ دلار) در سال۲۰۱۰ و مطابق با آخرین آمارها در سال ۲۰۱۳، ۱۰۲.۱۰۰ دلار بوده است.
انگلستان - متوسط درآمد سالانه مهندس هسته ای در انگلیس برای افراد تازه کار بین۳۱.۰۰۰ تا۳۸.۰۰۰ دلار و برای افراد باتجربه بین۴۵.۰۰۰ تا۷۵.۰۰۰ دلار می باشد.
شخصیت های مناسب شغل مهندس هسته ای
در یک انتخاب شغل صحیح و درست، عوامل مختلفی از جمله ویژگی های شخصیتی، ارزش ها، علایق، مهارت ها، شرایط خانوادگی، شرایط جامعه و ... برای هر فرد باید در نظر گرفته شوند. یکی از مهم ترین این عوامل ویژگی های شخصیتی می باشد. شناخت درست شخصیت هر فرد فرآیندی پیچیده و محتاج به تخصص و زمان کافی است. البته هر فردی ویژگی های منحصربه فرد خود را دارد، حتی افرادی که به نوعی تیپ شخصیتی مشابه دارند، باز هم در برخی موارد با یکدیگر متفاوت هستند.
به طور کلی همیشه افراد موفقی از تیپ های شخصیتی مختلف در تمام مشاغل هستند و نمی توان دقیقا اعلام کرد که فقط تیپ های شخصیتی خاصی هستند که در این شغل موفق می شوند. اما طی تحقیقاتی که صورت گرفته تیپ های شخصیتی ای که برای این شغل معرفی می شوند، عموما این کار را بیشتر پسندیده و رضایت شغلی بیشتری در آن داشته اند.
برای شناختن تیپ شخصیتی خود و شناسایی شغل های مربوط به تیپ شخصیتیتان حتما قبل از استخدام آزمون ها و تست های شحصیت شناسی سامانه کارگزینی آنلاین را انجام دهید