رشته بهداشت حرفه‌ای یا سلامت شغلی یا سلامت کار:
تعریف بهداشت محیط
مطالعه مسائل زیست محیطی مثل آب و فاضلاب و زباله و کنترل بهداشت مواد غذایی بر عهده این علم است.
کار کارشناس بهداشت محیط چیست؟
کار کارشناس بهداشت محیط انجام آزمایشهای مربوط به آلودگی هوا، آب و فاضلاب، بهداشت پرتوها و سایر آزمایشات لازم در آزمایشگاههای اختصاصی.
کسب اطلاعات لازم در مورد انواع مواد دارویی و غذایی غیرمجاز اعلام شده از سوی سازمان های بین المللی .
نظارت بر روند ساخت مواد از نظر فرمول ترکیب و بهداشتی بودن محصول وحذف مواد اولیه غیرمجاز.
هماهنگی و اقدام برای تشکیل کمیته بهداشت وکنترل عفونت بیمارستان ها، شرکت فعال در آنها و پیگیری مصوبات.
بررسی و نظارت بهداشتی بر کلیه مراحل جمع آوری، تفکیک، انتقال، نگهداری موقت و دفع زباله های بیمارستانی.
توجه به سلامت محیط کاری برای هر سازمانی دارای اهمیت بالایی است. با گذر زمان و با پیشرفت ایمنی کاری و بهداشت عمومی، این مسئله ضرورت بیشتری پیدا می کند. مهندسی بهداشت حرفه ای علمی است که در زمینه ایمنی و سلامتی محیط کار فعالیت می کند و رشته مهندسی بهداشت حرفه ای افراد را با این هدف آموزش و تربیت می دهد. به دلیل اهمیتی که ایمنی و سلامت در محیط کار دارد، رشته مهندسی بهداشت حرفه ای نیز تبدیل به یکی از رشته های محبوب و پر طرفدار شده است. مهندسی بهداشت حرفه ای نوعی سلامتی شغلی است که با به کارگیری اصول و قواعدی خاص، محیط کار را از هر نوع خطری حفاظت می کنند. حفاظت از محیط کار در حقیقت با اهداف حفاظت از سلامتی کارکنان اجرایی می شود. رشته مهندسی بهداشت حرفه ای دارای ابهاد مختلفی است. در این مقاله، به معرفی رشته مهندسی بهداشت حرفه ای و چشم اندازهای شغلی آن پرداخته شده است.
شاخه‌ای است ازعلم بهداشت وعبارتست از شناسائی، ارزیابی و کنترل عوامل زیان آور موجود در محیط کار به همراه یکسری مراقبت های بهداشتی درمانی به منظور سالم سازی محیط کار و حفظ سلامت نیروی کار. بهداشت حرفه‌ای ترکیبی از علوم پزشکی ومهندسی می‌باشد.
بهداشت حرفه ای را می توان به طور خلاصه علم و هنر تامین سلامت در محیط های شغلی تعریف کرد و یک مهندس بهداشت حرفه ای یا متخصص سلامت شغلی کسی است که وظیفه شناسایی،ارزشیابی و حذف یا کنترل عوامل مخاطره آمیز شغلی را به عهده دارد.
نگهداری و بهبود حداکثر سلامت جسمی، روانی و اجتماعی کارکنان مشاغل مختلف، از طریق پیشگیری از خطرات تهدید کننده سلامت کارگران، مطالعه شرایط نامناسب محیط کار و اثرات سوء آن بر تندرستی آنان می‌باشد. کارشناس بهداشت حرفه‌ای که دراین زمینه فعالیت دارد، با شناختی که ازمحیط کار، فرایندهای کاری، خطرات وعوامل زیان‌آور محیط کار و نیز تاثیراتی که این عوامل بر سلامت شاغلین می‌گذارند دارد، از طریق بررسی، ارزیابی، اندازه گیری وکنترل عوامل زیان آورمحیط کار، درصدد سالم سازی وبهسازی محیط کاربرمی آید. مهندس بهداشت حرفه ای در صورت شناسایی بیماری های حرفه ای در شاغلین، آنها را برای تشخیص قطعی و درمان نزد پزشک می فرستد.
عوامل زیان آورمحیط کار که شناسایی و کنترل آنها یکی از وظایف اصلی مهندسی بهداشت حرفه ای است، عبارتند از :
عوامل زیان آور فیزیکی محیط کارشامل سروصدا، گرما و رطوبت، سرما، ارتعاش، فشار (کمبودوافزایش فشار)، روشنایی (کمبود وافزایش نور)، اشعهٔ مادون قرمز، اشعهٔ ماورائ بنفش، اشعه‌های یونیزان و الکتریسیته
عوامل زیان آورشیمیایی محیط کارمانندگازها، بخارات، دود ومه،گرد وغبار،اسیدهاوبازها، فلزات و...
عوامل زیان آور بیولوژیکی محیط کارشامل ویروس‌ها، قارچ‌ها، انگل‌ها، باکتری‌ها و ...
عوامل زیان آورمکانیکی وارگونومیک محیط کار، شامل: پوزیشن‌های نامناسب بدن حین کار، بلندکردن وحمل باربیش ازخدمجاز، سطوح کارشامل میز، صندلی، ابزارآلات مورد استفاده، تجهیزاتی که مناسب طراحی نشده باشندو......
عوامل زیان آور روحی وروانی محیط کارمانند روابط کارگر با کارفرما، همکاران، زیردستان، تشویق‌ها وتنبیه ها،ارتقاء شغلی، رضایت شغلی و...
وظایف مهندس بهداشت حرفه ای
وظایف اصلی مهندس بهداشت حرفه ای در مراکز صنعتی، شرکت و واحدهای کاری عبارتند از :
نظارت فنی بر کارکنان جهت رعایت ضوابط بهداشت حرفه ای
بازدید منظم از بخش های مختلف، شناسایی مشکلات بهداشت حرفه ای و تصمیم گیری برای رفع آنها
بررسی محیط کار از نظر وجود انواع عوامل زیان بار (نمونه برداری، سنجش و ارزیابی مستمر) و برنامه ریزی برای رفع آنها
نظارت بر اجرای درست ضوابط آیین نامه بهداشتی محل کار
تهیه و تدوین محتوا و وسایل آموزشی شامل بروشور، پوستر، نشریه، فیلم و ... برای شاغلین و مدیران جهت آموزش بهداشت حرفه ای
بررسی و تجزیه و تحلیل حوادث و مشکلات محیط کار و تلاش جهت رفع یا پیشگیری از آنها
نظارت بر کلیه موارد بهداشتی مانند آشپزخانه ها، غذاخوری ها، سرویس های بهداشتی و ...
تهیه گزارش وضعیت بهداشت حرفه ای، بیماری ها و مشکلات موجود در این حوزه برای مدیران و سازمان های مربوطه
وظایف اصلی مهندس بهداشت حرفه ای در مراکز بهداشت
کسب شناخت و اطلاعات کافی از وضعیت بهداشت حرفه ای کارگاه ها و کارخانجات
تنظیم و پیگیری اجرای برنامه های پیشگیری از انواع بیماری های کاری و عوارض آنها
نمونه برداری، سنجش و ارزیابی عوامل زیان بار محیط کار
نظارت بر اجرای طرح های بهداشت حرفه ای
برنامه ریزی و اجرای برنامه های آموزشی برای مسئولان بهداشت حرفه ای، اعضای کمیته های حفاظت فنی و بهداشت کار و...
بررسی گزارشات رسیده از واحدها، کارگاه و کارخانه ها، تشخیص نواقص و عیوب و صدور اخطاریه در صورت نیاز
صدور مجوز برای شرکت های خصوصی ارائه دهنده خدمات بهداشت حرفه ای
دانش و مهارت مورد نیاز
آشنایی کامل با دانش، قوانین و مباحث بهداشت حرفه ایمهندس بهداشت حرفه ای -
مسئولیت پذیری
دقت و توجه به جزئیات
مهارت های ارتباطی مناسب
توان تصمیم گیری درست و به موقع
توانایی خوب در حل مساله و مشکلات
آشنایی کافی با مسایل فنی صنعت و سازمان محل کار
توان و استقامت بدنی مناسب
توان آموزش موارد بهداشتی و ایمنی به شاغلین
تحصیلات لازم و نحوه ورود به شغل
فارغ التحصیلان کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترای رشته مهندسی بهداشت حرفه ای می توانند وارد این شغل شوند.
بازار کار مهندس بهداشت حرفه ای و آینده شغلی
مهندس بهداشت حرفه ای می تواند در وزارتخانه های کار، تعاون و رفاه اجتماعی ، صنعت، معدن و تجارت ، جهاد کشاورزی ، نیرو ، بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی و صنایع دفاعی مشغول به کار شود.
سازمان ها ، شرکت ها و کارخانه های بزرگی مثل شرکت نفت ، ذوب آهن ، هواپیمایی کشوری ، ایران خودرو ، پلی اکریل دارای واحد بهداشت حرفه ای بسیار قوی هستند که در هر یک از این واحد ها چند مهندس بهداشت حرفه ای فعالیت می کنند . در حال حاضر بیش از ۵۰ درصد ازدانش آموختگان مهندسی بهداشت حرفه ای نیز به طور تمام وقت یا پاره وقت در کارخانجات و سازمان های مختلف به عنوان مسئول بهداشت حرفه ای کار می کنند.
علاقه مندان به حوزه آموزش و تدریس هم می توانند با داشتن مدارک تحصیلی عالی در مهندسی بهداشت حرفه ای جذب دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی شوند.
از آنجایی که اهمیت این شغل ، به تازگی در سال های اخیر برای کارخانجات و صنایع مختلف و .... ، مشخص شده است و آنها برای کاهش هزینه های خود به دنبال پیاده سازی شعار پیشگیری به جای درمان هستند، بازارکار مناسبی برای این شغل در کشور وجود داشته و آینده شغلی خوبی نیز پیش روی آن می باشد.
میزان استخدام این شغل در برخی از کشورهای جهان
آمریکا – پیش بینی ها نشان می دهد که میزان استخدام این شغل در بین سال های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰، رشد ۹ درصدی خواهد داشت. در حالی که این عدد برای متوسط مشاغل ۱۴ درصد خواهد بود.
استرالیا – در بازه زمانی ۵ سال گذشته میزان رشد استخدام این شغل ۸۹.۷ درصد بوده است. در حالی که این عدد برای متوسط مشاغل ۷.۸ درصد بوده است. پیش بینی ها رشد متوسطی را در آینده برای میزان رشد استخدام این شغل تخمین زده اند.
حقوق و درآمد مهندس بهداشت حرفه ای
مهندسان بهداشت حرفه ای که در بخش دولتی استخدام می شوند، مطابق با قانون مدیریت خدمات کشوری حقوق دریافت می کنند. آنهایی هم که در بخش خصوصی فعالیت می کنند، بنا بر میزان تخصص، تجربه و نوع توافق صورت گرفته با کارفرمای خود، درآمدهای متفاوتی دارند.
در جدیدترین پژوهش صورت گرفته در اواخر سال ۱۳۹۲ توسط تعدادی از متخصصان شغلی کشور، گروه های مختلف شغلی از نظر درآمدی مورد بررسی قرار گرفته اند. بر این اساس متوسط حقوق و درآمد مهندس بهداشت حرفه ای در سمت های مختلف شغلی و در رده های مختلف سازمانی (کارشناس، سرپرست و مدیر) استخراج شده است.
برای مهندس بهداشت حرفه ای در هر سمت و در هر رده سازمانی حداقل، حداکثر و متوسط درآمد ماهیانه ذکر شده است. به عنوان مثال مهندسان بهداشت حرفه ای که در سمت کارشناس HSE در رده کارشناس کار می کنند، در اواخر سال ۱۳۹۲، حداقل درآمد ۵۵۰۰۰۰ تومان، حداکثر درآمد ۱۹۸۰۰۰۰ تومان و متوسط درآمد ماهیانه ۱۱۰۰۰۰۰ تومان را داشته اند.
درآمد ماهانه متخصص بهداشت حرفه ای در ایران
همچنین از آنجا که تجربه و سابقه کاری یکی از عوامل موثر در تعیین حقوق و درآمد هر فردی از جمله مهندسان بهداشت حرفه ای می باشد، در بخش دیگری از این پژوهش، درآمد مهندس بهداشت حرفه ای از نظر سابقه کاری در رده های مختلف سازمانی مورد بررسی قرار گرفته است. همان طور که در تصویر زیر مشخص است در هر رده سازمانی با افزایش سابقه کاری، درآمد و حقوق مهندس بهداشت حرفه ای نیز افزایش می یابد.
درآمد مهندس بهداشت حرفه ای در برخی از کشورهای جهان
آمریکا – متوسط درآمد سالانه این شغل در سال ۲۰۱۲، ۶۶.۸۰۰ دلار می باشد.
استرالیا- متوسط درآمد سالیانه این شغل حدودا معادل ۷۱.۰۰۰ دلار آمریکا (قبل از کسر مالیات) می باشد.
شخصیت های مناسب شغل مهندسی بهداشت حرفه ای
در یک انتخاب شغل صحیح و درست، عوامل مختلفی از جمله ویژگی های شخصیتی، ارزش ها، علایق، مهارت ها، شرایط خانوادگی، شرایط جامعه و ... برای هر فرد باید در نظر گرفته شوند. یکی از مهم ترین این عوامل ویژگی های شخصیتی می باشد. شناخت درست شخصیت هر فرد فرآیندی پیچیده و محتاج به تخصص و زمان کافی است. البته هر فردی ویژگی های منحصربه فرد خود را دارد، حتی افرادی که به نوعی تیپ شخصیتی مشابه دارند، باز هم در برخی موارد با یکدیگر متفاوت هستند.
به طور کلی همیشه افراد موفقی از تیپ های شخصیتی مختلف در تمام مشاغل هستند و نمی توان دقیقا اعلام کرد که فقط تیپ های شخصیتی خاصی هستند که در این شغل موفق می شوند. اما طی تحقیقاتی که صورت گرفته تیپ های شخصیتی ای که برای این شغل معرفی می شوند، عموما این کار را بیشتر پسندیده و رضایت شغلی بیشتری در آن داشته اند.
برای شناختن تیپ شخصیتی خود و شناسایی شغل های مربوط به تیپ شخصیتیتان حتما قبل از استخدام آزمون ها و تست های شحصیت شناسی سامانه کارگزینی آنلاین را انجام دهید