آشنایی با شغل مهندس بهداشت محیط
مهندسی بهداشت محیط -بهداشت محیط کنترل همه عواملی است که اثر سویی بر پایدار ماندن سلامت انسان می‌گذارند. این شامل بیماری‌های زیادی می‌شود که از طریق آب، هوا، مواد غذایی و بسیاری از عوامل محیطی دیگر سلامت انسان را تهدید می‌کنند. برای رسیدن به این هدف، بهره‌گیری اصول مهندسی و دانش زیست‌محیطی به منظور کنترل، اصلاح و بهبود عوامل فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیک محیط جهت حفظ و ارتقاء سلامتی و رفاه و آسایش انسان ضرورت می‌یابد.
مهندسی بهداشت محیط به کنترل همه عواملی که برای پایدار ماندن سلامت انسان است، می پردازد. رشته بهداشت محیط یک رشته خاص است که جزء زیر گروه تجربی به حساب می آید. رشته مهندسی بهداشت محیط با توجه به اینکه جزء گروه تجربی است، اما به عنوان مهندسی می شناسند، مانند رشته مهندسی پزشکی. دراین مطلب با ما همراه باشید تا درباره ماهیت این رشته، مهارت های لازم، معرفی دروس، بازارکار، در آمد و حقوق آشنایی پیدا کنید.
مهندسی بهداشت محیط شناسایی، ارزیابی و اصلاح معضلات زیست محیطی ای است که تاثیر محسوسی بر بهداشت عمومی دارند. بسیاری از تهدیدات بر سلامتی انسان وابسته به محیط زیست بوده و موثرترین روش برای کاهش این مخاطرات، جلوگیری و یا حذف آن مشکلات زیست محیطی می‌باشد.
مهندس بهداشت محیط به شناسایی و رفع مشکلات مربوط به بهداشت مواد غذایی، بهداشت آب آشامیدنی، دفع زباله ها، بهداشت اماکن عمومی از جمله مدارس، بیمارستان ها، روستاها و ...، مبارزه با حشرات و ناقلین بیماری، بهداشت هوا و محیط زیست و ...می پردازد.
مهندس بهداشت محیط باید فردی مسئولیت پذیر و دلسوز باشد. او باید به مباحث بهداشت محیطی و بهبود کیفیت بهداشتی زندگی انسان ها علاقه مند باشد. داشتن دقت زیاد و دانش کافی در این شغل بسیار مهم است زیرا نتایج کار مهندس بهداشت محیط تاثیر مستقیم و زیادی روی زندگی مردم دارد.
.jpg)
ماهیت رشته مهندسی بهداشت محیط
مهندسی بهداشت محیط با حل مشکلات زیست محیطی که اثرات منفی بر سلامت عمومی دارد، سروکار دارد. این مسائل زیست محیطی می تواند عواملی مانند زباله، آب، هوا و فاضلاب باشد. متخصصان مهندسی بهداشت به تحقیقات، مطالعات و گزارش ها می پردازند تا نسبت به ایجاد پروتکل های نظارتی برای حل مشکلات بهداشتی کمک کنند. از دیگر کارهایی که متخصص مهندسی بهداشت محیط انجام می دهد این است که؛ مشکلات زیست محیطی را شناسایی کرده و از بروز موارد جدید جلوگیری می کند. یک مهندس بهداشت محیط حتی می تواند به شناسایی مشکلات مربوط به بهداشت مواد غذایی، دفع زباله ها، بهداشت آب آشامیدنی، بهداشت اماکن عمومی مانند بیمارستان ها، مدارس، بهداشت هوا، مبارزه با حشرات و ناقلین بیماری ها بپردازد و نسبت به رفع آن ها اقدام کند
ماموریت های خارج از محیط معمول کار به صورت ساعتی یا چند روزه (معمولا برای بازرسی ها و انجام بررسی های بیشتر) در شغل مهندسی بهداشت محیط رایج است.
در ادامه با وظایف، دانش و مهارت مورد نیاز، تحصیلات لازم و نحوه ورود به شغل، بازارکار و آینده شغلی، درآمد مهندس بهداشت محیط و برخی از افراد معروف در این حوزه آشنا می شوید.
معرفی رشته مهندسی بهداشت محیط و بازار کار آن
مهندسی بهداشت محیط، علمی است که در زمینه سلامتی انسان در مقابل عوامل زیست محیطی تحقیق و فعالیت می کند. مهندسی بهداشت محیط هر نوع از عواملی محیطی را که ممکن است سلامت انسان را به خطر اندازد، شناسایی کرده و در جهت اصلاح و درمان آن به ارائه راه حل می پردازد. امروزه به دلیل اهمیتی که مسائل بهداشت و سلامت انسان دارد، رشته مهندسیبهداشت محیط لزوم و ضرورت بیشتری پیدا کرده است. رشته مهندسی بهداشت محیط، کارشناسانی را در جهت شناسایی، کنترل و اصلاح انواع بیماری های محیطی که بر سلامت انسان تأثیرگذار است، تربیت می کند. فارغ التحصیلان رشته مهندسی بهداشت محیط در صورتی که به مهارت کافی در زمینه بهداشت محیط دست یابند، قادر خواهند بود تا تأثیرات ویژه ای در سلامت محیط های کوچک و بزرگ داشته باشند. در این مقاله، به معرفی رشته مهندسی بهداشت محیط و بازار کار آن پرداخته شده است و اطلاعاتی در رابطه با تحصیل در این رشته ارائه شده است.
آشنایی با رشته مهندسی بهداشت محیط
برای آشنایی با رشته مهندسی بهداشت محیط، لازم است تعریف دقیقی از مهندسی بهداشت محیط داشت. علم مهندسی بهداشت محیط، تمام عوامل محیطی که تأثیر منفی بر پایداری سلامت انسان دارد را کنترل می کند. شناخت و کنترل بیماری های ناشی از آب، غذا، هوا و سایر بیماری های محیطی نمونه ای از فعالیت هایی است که در حیطه کاری مهندسی بهداشت محیط قرار می گیرد. مهندسی بهداشت محیط، انسان را از هر نوع تهدیدات و ریسک های محیطی محافظت می کند.
با شناختی که از علم مهندسی بهداشت محیط بدست می آید، می توان از جنبه های مختلف رشته مهندسی بهداشت محیط آگاه شد. دانشجویان رشته مهندسی بهداشت محیط در طول تحصیلات خود، نحوه شناسایی معضلات اجتماعی را شناخته و راه حل های این معضلات را مورد تحقیق قرار می دهند. دانشجویان رشته مهندسی بهداشت محیط، پس از آشنایی با عوامل محیطی مضری که تأثیراتی منفی بر سلامت و بهداشت انسان دارد، به طراحی و ارائه ایده در جهت تأمین آب آشامیدنی سالم، دفع صحیح و کاربردی زباله ها، از بین بردن حشرات مزاحم و سالم سازی اماکن عمومی می پردازند.
فراغ التحصیلان رشته مهندسی بهداشت محیط، ممکن است در اجتماعات کوچک مانند روستاهای مختلف و یا در اجتماعات بزرگ مانند شهرها و استان های بزرگ تر به فعالیت مشغول باشند. طبیعی است که وقتی سطح تحت مطالعه مهندسی بهداشت محیط گسترده تر باشد، مهندسان بهداشت محیط نیاز به مهارت بالا و قدرت مدیریت بیشتری خواهند داشت.
وظایف مهندس بهداشت محیط
مهندس بهداشت محیط با توجه به محیطی که در آن کار می کند، وظایف خاصی دارد. به طور کلی وظایف آن عبارتند از :
بررسی و کنترل انواع فاضلاب، زباله ها، آلوده کننده های هوا و ... همراه با برنامه ریزی برای رفع آنها
انجام آزمایشهای مربوط به آلودگی هوا، آب و فاضلاب، بهداشت پرتوها و سایر آزمایشات لازم در آزمایشگاههای اختصاصی بهداشت محیط
بازدید و بررسی وضعیت بهداشتی از مراکز و اماکن عمومی مانند مدارس و مراکز آموزشی، رستوران ها و مراکز تهیه غذا، بیمارستان ها، آزمایشگاه ها، ورزشگاه ها، پارک ها و ...
همکاری در شناسائی و کنترل طغیان بیماریها و همه گیر (اپیدمی)
بررسی و کنترل آب آشامیدنی
نظارت کمی و کیفی بر آزمایشگاه های آب و فاضلاب
همکاری در طراحی سیستم های جمع آوری و تصفیه فاضلاب شهری وصنعتی
تهیه برنامه های مربوط به نحوه صدور پروانه کالاهای وارده به کشور، پروانه تاسیس و بهره برداری و ساخت داروها و نظارت بر آنها
کسب اطلاعات لازم در خصوص انواع مواد دارویی و غذایی غیرمجاز اعلام شده از سوی سازمان های بین المللی
نظارت بر روند ساخت مواد از نظر فرمول ترکیب وبهداشتی بودن محصول وحذف مواد اولیه غیرمجاز
هماهنگی و اقدام برای تشکیل کمیته بهداشت وکنترل عفونت بیمارستان ها، شرکت فعال در آنها و پیگیری مصوبات
بررسی و نظارت بهداشتی بر کلیه مراحل جمع آوری، تفکیک، انتقال، نگهداری موقت و دفع زباله های بیمارستانی
کنترل بهداشتی رختشویخانه و استریلیزاسیون مرکزی و نظارت بر نحوه شست و شو، گندزدایی و جداسازی البسه و نحوه استریل کردن صحیح وسایل پزشکی
کنترل حشرات موذی و جوندگان با کمک حفظ بهداشت محیطی، دفع بهداشتی زباله ها و درصورت لزوم استفاده از روش های مناسب شیمیایی و سم پاشی برای ازبین بردن آنها
نظارت و اقدام در زمینه مسایل بهداشتی و حفاظتی بخش پرتوهای یون ساز (مانند مراکز پرتو پزشکی)
برنامه ریزی برای بازیافت آب حاصل ازتصفیه فاضلاب های شهری و صنعتی
دانش و مهارت مورد نیازمهندسی بهداشت محیط
علاقه به شناخت و رفع مسایل و مشکلات محیطی با هدف بهبود زندگی انسان ها
آشنایی کامل با قوانین، دستورالعمل ها و آیین نامه های مربوط به بهداشت محیط
دقت زیاد و توجه به جزئیات
توان تجزیه و تحلیل مناسب
توان حل مساله
مهارت ارتباطی مناسب
مسئولیت پذیری
تحصیلات لازم و نحوه ورود به شغل مهندس بهداشت محیط
فارغ التحصیلان رشته مهندسی بهداشت محیط در سطح کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا می توانند وارد این شغل شوند. افراد دارای مدارک تحصیلی بالاتر، معمولا در حوزه های تخصصی این شغل مشغول به کار می شوند. به عنوان مثال افراد دارای مدارک ارشد و دکترا می توانند در حوزه های تحقیقاتی مربوط به آلودگی هوا، آلودگی آب و ... فعالیت کنند.
بازارکار مهندس بهداشت محیط و آینده شغلی
علاقه مندان به این شغل می توانند در وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی، سازمان های آب و فاضلاب، شهرداری ها و سازمان محیط زیست، بیمارستان ها، آزمایشگاه ها و برخی از کارخانجات استخدام شوند.
به تازگی فرصت شغلی جدیدی برای علاقه مندان به این شغل فراهم شده است. به منظور ارتقاء سطح عملکرد بهداشتی مراکز و اماکن عمومی موضوع ماده ۱۳ قانون اصلاح مواد خوردنی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی، قرار است تا وظیفه کنترل وضعیت بهداشتی این مراکز به شرکتها و موسسات خصوصی واگذار گردد. در هر کدام از این شرکتها یک نفر کارشناس بهداشت محیط به عنوان مسئول فنی شرکت حضور داشته و سایر کارکنان (با حداقل مدرک کاردانی و یا بالاتر در رشته مهندسی بهداشت محیط یا مدرک کارشناسی یا بالاتر در در رشته ایمنی و بهداشت مواد غذایی) شاغل در این زمینه، زیر نظر مسئول فنی فعالیت می کنند. فارغ التحصیلان رشته مهندسی بهداشت محیط (با حداقل مدرک کارشناسی) می توانند با کسب ۷۰ درصد نمره آزمون مورد تایید وزارت بهداشت ، برای تاسیس این شرکت ها اقدام کنند و یا در این نوع شرکت ها استخدام شوند.
علاقه مندان به حوزه آموزش و تحقیقات نیز می توانند با داشتن مدارک عالی تحصیلی در حوزه بهداشت محیط، وارد سیستم آموزش عالی کشور شوند و به تدریس و پژوهش بپردازند.
با توجه به شعار پیشگیری بهتر از درمان است، توجه به بهداشت محیط در کشور علاوه بر رفع انواع مشکلات محیط زیستی و بیماری های ناشی از آنها، موجب صرفه حویی زیادی هم در هزینه های درمانی و بهداشتی می شود. در بسیاری از کشورهای پیشرفته به دلیل اهمیت فوق العاده دادن به مسایل زیست محیطی و استفاده از متخصصان این حوزه، شغل مهندس بهداشت محیط از جایگاه بسیار مناسبی برخوردار می باشد.
متاسفانه در کشور توجه ویژه به بهداشت محیط نشده و برای بسیاری از مشکلات زیست محیطی از جمله خشک شدن دریاچه ارومیه، ریزگردها، دفع فاضلاب ها و ... راه حل درست، بنیادی و علمی اتخاذ نشده است. در این حوزه ها صرف بودجه کافی برای انجام انواع پروژه های علمی زیربنایی و اقدامات اجرایی به کمک مهندسان بهداشت محیط الزامی است. امیداواریم در راستای حل این مشکلات و کمبودها، گام های موثری برداشته شود و آینده شغلی مناسبی نیز پیش روی علاقه مندان شغل مهندسی بهداشت محیط باشد.
وضعیت استخدام مهندس بهداشت محیط در برخی از کشورهای
استرالیا – در بازه زمانی ۵ سال گذشته میزان استخدام این شغل حدود ۸۹.۷ درصد رشد داشته است. در حالی که این عدد برای متوسط مشاغل ۷.۸ درصد رشد می باشد. رشد متوسطی برای میزان استخدام این شغل در سال های آتی پیش بینی شده است.
درآمد و حقوق مهندس بهداشت محیط
مهندس بهداشت محیطی که در بخش دولتی استخدام شود، مطابق با قانون مدیریت خدمات کشوری حقوق دریافت می کند. مهندسان بهداشت محیط که در بخش خصوصی فعالیت می کنند، با توجه به میزان تجربه و مهارت خود و نوع توافقی که با کارفرمای خود دارند، درآمدهای متفاوتی کسب می کنند.
مهندس بهداشت محیطی که به سمت تاسیس شرکت و موسسه خصوصی مشاوره ای خود کنترلی بهداشتی برود، علیرغم مشکلات موجود، اگر بتواند با برنامه ریزی صحیح و پشتکار زیاد کار خود را مدیریت کند، می تواند درآمد خوبی نیز داشته باشد.
در جدیدترین پژوهش صورت گرفته در اواخر سال ۱۳۹۲ توسط تعدادی از متخصصان شغلی کشور، گروه های مختلف شغلی از نظر درآمدی مورد بررسی قرار گرفته اند. بر این اساس متوسط حقوق و درآمد مهندس بهداشت محیط در سمت های مختلف شغلی و در رده های مختلف سازمانی (کارشناس، سرپرست و مدیر) استخراج شده است.
برای مهندس بهداشت محیط در هر سمت و در هر رده سازمانی حداقل، حداکثر و متوسط درآمد ماهیانه ذکر شده است. به عنوان مثال مهندسان بهداشت محیط که در سمت بازرس بهداشت محیط در رده کارشناس کار می کنند، در اواخر سال ۱۳۹۲، حداقل درآمد ۵۵۰۰۰۰ تومان، حداکثر درآمد ۱۹۸۰۰۰۰ تومان و متوسط درآمد ماهیانه ۱۱۰۰۰۰۰ تومان را داشته اند.
درآمد ماهانه مهندس بهداشت محیط در ایران
همچنین از آنجا که تجربه و سابقه کاری یکی از عوامل موثر در تعیین حقوق و درآمد هر فردی از جمله مهندسان بهداشت محیط می باشد، در بخش دیگری از این پژوهش، درآمد مهندس بهداشت محیط از نظر سابقه کاری در رده های مختلف سازمانی مورد بررسی قرار گرفته است. همان طور که در تصویر زیر مشخص است در هر رده سازمانی با افزایش سابقه کاری، درآمد و حقوق مهندس بهداشت محیط نیز افزایش می یابد.
درآمد ماهانه مهندس بهداشت محیط به تفکیک سابقه کار
توجه داشته باشید که تحقیق بالا روی شاغلانی که در استخدام شرکت یا سازمانی (اعم از دولتی یا خصوصی) می باشند، صورت گرفته است. در مورد افرادی که کارآفرین هستند و کار مستقلی در حوزه تخصصی شان، راه اندازی کرده اند، شرایط متفاوت است و آنها با توجه به میزان فعالیت، تخصص، تلاش و پشتکارشان، درآمدهای متفاوتی دارند.
درآمد مهندس بهداشت محیط در برخی از کشورهای جهان
آمریکا – متوسط درآمد سالیانه مهندس بهداشت محیط در سال ۲۰۱۳، ۵۹.۲۰۰ دلار می باشد.
استرالیا – متوسط درآمد سالیانه این شغل در سال ۲۰۱۳، معادل ۸۵.۰۰۰ دلار آمریکا می باشد.
انگلستان – متوسط درآمد سالانه مهندسان با تجربه بهداشت محیط معادل ۳۹.۰۰۰ تا ۵۴.۸۰۰ دلار آمریکا می باشد. مدیران بهداشت محیط تا حدود ۷۱.۰۰۰ دلار نیز درآمد دارند.
کانادا – متوسط درآمد سالانه این شغل در سال ۲۰۱۳، معادل ۶۱.۰۰۰ دلار آمریکا می باشد.
شخصیت های مناسب این شغل مهندس بهداشت محیط
در یک انتخاب شغل صحیح و درست، عوامل مختلفی از جمله ویژگی های شخصیتی، ارزش ها، علایق، مهارت ها، شرایط خانوادگی، شرایط جامعه و ... برای هر فرد باید در نظر گرفته شوند. یکی از مهم ترین این عوامل ویژگی های شخصیتی می باشد. شناخت درست شخصیت هر فرد فرآیندی پیچیده و محتاج به تخصص و زمان کافی است. البته هر فردی ویژگی های منحصربه فرد خود را دارد، حتی افرادی که به نوعی تیپ شخصیتی مشابه دارند، باز هم در برخی موارد با یکدیگر متفاوت هستند.
به طور کلی همیشه افراد موفقی از تیپ های شخصیتی مختلف در تمام مشاغل هستند و نمی توان دقیقا اعلام کرد که فقط تیپ های شخصیتی خاصی هستند که در این شغل موفق می شوند. اما طی تحقیقاتی که صورت گرفته تیپ های شخصیتی ای که برای این شغل معرفی می شوند، عموما این کار را بیشتر پسندیده و رضایت شغلی بیشتری در آن داشته اند.
برای شناختن تیپ شخصیتی خود و شناسایی شغل های مربوط به تیپ شخصیتیتان حتما قبل از استخدام آزمون ها و تست های شحصیت شناسی سامانه کارگزینی آنلاین را انجام دهید