اضافهکاری
در قانون کار، زمانی تعیین شده است که ساعت کاری افراد را در طول روز مشخص می‌کند.حداکثر زمانی که در قانون کار وضع شده، هشت ساعت در طی روز است. اما شرایطی وجود دارد که در آن کارفرما نیاز می‌بیند تا کارگران خود را از زمان قانونی بیشتر نگه دارد تا بتواند کارهای خود را پیش ببرد. برای انجام این عمل، قوانینی وضع شد که از تباه شدن حقوق کارگران جلوگیری می‌کند. در این شرایط کارفرما باید مبلغی را به کارکنانی که بعد از ساعت وضع شده مانده‌اند بپردازد. در قانون کار از این پرداختی به عنوان «اضافهکاری» نام برده شده است.
اضافهکاری چیست؟
همانطور که ذکر شده، یکی از مواردی که در قانون کار به آن اشاره شده اضافهکاری است. اضافهکاری به مبلغی گفته میشود که کارفرما به کارمندانی که بیشتر از زمان تعیین شده در طول روز و یا هفته کار می‌کنند پرداخت می‌کند. اضافهکاری انواعی دارد که هر کدامشان دارای شباهت‌ها و تفاوت‌هایی هستند. ماندن پس از ساعت کاری، کار کردن در روزهای تعطیل، کار کردن در روز جمعه، شب کاری؛ چهار موردی هستند که به آنها اضافهِ کار تعلق می‌گیرد.
طبق ماده ۵۹ قانون کار، ارجاع اضافهکاری به کارگران باید طبق توافق کارگر و کارفرما باشد و اگر کارگری مایل به اضافه ماندن پس از ساعت کاری نباشد می‌تواند که اضافهکاری را تقبل نکند. همچنین زمان ارجاع اضافهکاری به کارگران نباید بیشتر از ۴ ساعت در طول روز باشد، البته ذکر شده است که همچنان با توافق طرفین این موضوع امکان پذیر است. طبق تبصره‌های این ماده دستمزد کارگران در زمان اضافهکاری ۴۰٪ اضافه بر دستمزد هر ساعت کاری است.
انواع اضافهکاری
اضافهکاری ساعتی:
یک نوع از اضافه است که کارگر در روز بیشتر از ساعت مقرر بر سرکار می‌ماند و بابت آن دستمزد دریافت می‌کند.
اضافهکاری در روزهای تعطیل کاری:
کارکردن در روزهای تعطیل رسمی اضافهکاری محسوب میشود و کارفرما موظف است که برای به‌کار گرفتن کارگران، به آنها اضافهکاری پرداخت کند. در ماده ۶۳ قانون کار ذکر شده است که تعطیلات رسمی تقویم کشور و ۱۱ اردیبهشت که روز کارگر است برای کارگران تعطیل است و باید مزد آنها به علاوه ۴۰٪ اضافه برای این روزهای تعطیل پرداخت شود.
اضافهکاری در روز جمعه:
طبق ماده ۶۲ قانون کار، جمعه جزء روزهای تعطیل محسوب میشود. اما در صورت نیاز و با توافق کارفرما و کارگران، در این روز می‌توان کارگران را به‌کار گرفت. اما باید توجه داشت که اگر کارفرمایی کارگران را در روز جمعه به‌کار بگیرد باید یک روز عادی در طی هفته را به عنوان روز تعطیل در نظر بگیرد. لازم به ذکر است، کارفرما موظف است که مطابق قانون کار اضافهکاری تعیین شده در روز جمعه را به کارگران پرداخت کند.
شبکاری:
شب کاری به شرط آنکه کارمند به صورت شیفتی کار نکند اضافهکاری محسوب میشود. ساعت شب کاری از ساعت ۶ تا ۱۰ شب حساب میشود. در شب کاری، بابت هر ساعت کار در شب علاوه بر دستمزد ساعت کاری معمولی، ۳۵٪ اضافه بر دستمزد نیز تعلق می‌گیرد. اگر کارمندی دارای یک شیفت کاری در طی روز باشد و در شب هم اضافهکاری کند، ۳۵% بابت شب کاری و ۴۰ ٪ بابت اضافهکاری علاوه بر مزد یک ساعت کار خود دریافت می‌نماید.
نحوه محاسبه اضافهکاری
برای محاسبه اضافهکاری ابتدا باید میزان حقوق در طی یک ساعت از روز را بدست بیاوریم. برای اینکار ابتدا باید حقوق فرد برای یک روز را محاسبه کنیم. یعنی:
حقوق روزانه = میزان حقوق روزانه در ماه ÷ ۳۰ روز
سپس که میزان حقوق روزانه را بدست آوردیم آنگاه باید میزان حقوق برای هر ساعت را بدست بیاوریم. برای این کار باید بدانیم که چند ساعت در طی یک روز کار می‌کنیم. مطابق قانون کار، حداکثر میزان کار در هفته ( به غیر از جمعه) برای کارگران ۴۴ است. این بدین معنا است که ما ۶ روز در هفته موجب به کارکردن می‌شویم. پس:
ساعت کاری روزانه= ۶ روز کاری هفته ÷ ۴۴ ساعت کار در هفته
تقسیم این ساعت چیزی حدود هفت ساعت و سی دقیقه در روز میشود.
سپس شما ساعت کاری در طی روز خودتان را تقسیم بر میزان حقوق در روز می‌کنید تا میزان حقوق ساعتی خود را بدست آورید.
پس از بدست آوردن موارد ذکر شده طبق شرایط کاری خودتان؛ آنگاه برای بدست آوردن میزان اضافهکاری باید:
مزد یک ساعت اضافهکاری= ۴۰٪ مزد یک ساعت کار عادی + مزد یک ساعت کار عادی
✅ پرسش‌های پرتکرار در مورد اضافهکاری ✅
✅ میزان یک ساعت اضافهکاری چگونه حساب میشود؟
✔️ مزد یک ساعت اضافهکاری= ۴۰٪ مزد یک ساعت کار عادی+ مزد یک ساعت کار عادی.
✅ انواع اضافهکاری چیست؟
✔️ اضافهکاری ساعتی، اضافهکاری روزهای تعطیل، اضافهکاری در روز جمعه، اضافهکاری شبانه.
✅ قانون اضافه کاری در روز جمعه؟
✔️ طبق ماده ۶۲ قانون کار، جمعه جزء روزهای تعطیل محسوب میشود. اما در صورت نیاز و با توافق کارفرما و کارگران، در این روز می‌توان کارگران را به‌کار گرفت. اما باید توجه داشت که اگر کارفرمایی کارگران را در روز جمعه به‌کار بگیرد باید یک روز عادی در طی هفته را به عنوان روز تعطیل در نظر بگیرد. و همچنین کارفرما موظف است که مطابق قانون کار اضافه کاری تعیین شده را به کارگران پرداخت کند.
شرایط اضافه کاری چیست؟
همانطور که در باال به ان اشاره شد در قانون کار ساعات کاری هر سازمان می بایست مطابق با 44 ساعت در هفته و نباید از هشت ساعت در طول روز بیشتر باشد. در صورت کار بیشتر از ان ساعت می بایست اضافه کار محسوب شود که دارای شرایط خاصی می باشد. که در ادامه به شرح این شرایط می پردازیم
1 -با توافق کارگر و کارفرما باشد
2 -هزینه اضافه کار محاسبه و پرداختی بابت این ساعات اضافه کاری می بایست صورت گیرد.
3 -بصورت موقت باشد، بیشتر از 4 ساعت در روز نباشد مگر در شرایط اضطرار
4 -کارگر شب کار نباشد
5 -کارگر به کارهای سات و زیان بار مشغول نباشد
6 -کارگر نوجوان نباشد.
طبق تبصره ماده 55 قانون کار، انجام اضافه کار نباید بیشتر از 4 ساعت در روز باشد مگر در موارد استثنا در غیر اینصورت کارفرما برای کار بیشتر از 4 ساعت در روز بطور مداوم می بایست نیروی کار جدید استادام نماید. در صورت رعایت نکردن شرایط فوق درصورت بروز اتفاق برای کارگر، کارفرما باید پاساگو باشد و باید خسارت پرداخت کند.
اضافه کار در صورتی محاسبه می شود که ساعات کاری کامل شده باشد. در مورادی که ساعات کار اضافه کار بیشتر از حد معمول
(منظور ساعات کار معمول در سازمان که می بایست انجام شود( میزان ساعات، اضافه کاری محسوب نمی شود )
فوق العاده اضافه کاری چیست؟
فوق العاده کار به مبلغی گفته می شود که بی شتر از ساعت کاری عادی بابت کار در ساعات ا ضافی دریافت می کنید. معموال نرخ ا ضافه کار با ضریب 4.1 محا سبه م گردد که به این 43 %م ضاعفی که بابت ساعات ا ضافه کاری به مبلغ یک ساعت کار ا ضافه میشود فوق العاده کاری گفته می شود.
تعطیل کاری چیست؟
در قانون کار عبارتی به عنوان تعطیل کاری نداریم ولی طبق عرف تمامی تعطیالت رسمی کشور که کارگران تعطیل هستند. کار در روز تعطیلی رسمی از همان ساعات اول حکم اضافه کار را دارد. یعنی به ازای هر ساعت کار مشمول فوق العاده کاری می شود. در صورت کار در روز تعطیل مزدی متفاوت با روز های دیگر دریافت می کنند. اگر کارگری در روز تعطیل ر سمی کار کند% 43 ،مازاد مزد عادی دریافت می کند. به عبارت دیگر 143 درصتتد اضتتافه در یافت می کند. البته محاستتبه جمعه کاری متفاوت از روز کاری تعطیل رسمی می باشد. که در ادامه به توضیح کامل در مورد ان می پردازیم.
ماده 62 قانون کار به طور کامل به جمعه کاری اختصتتاد داده شتتده استتت که جمعه را روز تعطیلی هفتگی برای کارگران عنوان کرده است و در صورت کار در روز جمعه می بایست 43 درصد فوق العاده کاری در نظر گرفته شود. و وفق العاده جمعه کاری نیز به این مبلغ اضافه می گردد.
شبکاری چیست؟
شبکاری یکی از زیر شاخه های اضافه کاری می باشد. ساعات شب بین ساعات 22 تا 6 صبح شبکاری اتالق می شود. کارگرانی که در ساعات شب مشغول هستند عالوه بر دستمزد عادی می بایست 35 %اضافه مزد نیز به ان ها تعلق گیرد. در مقاله نوبتکاری نیز به طور کامل در رابطه با شبکاری و نحوه محاسبه ان توضیح داده شده است. الزم به ذکر است در صورتی که نیروی کار بصورت نوبت کار باشد، شبکاری به ان تعلق نمی گیرد. شبکاری برای کارگرانی می باشد که نوبت کار نیستند و در ساعات شبانه از ساعت 22 تا 6 صبح مشغول به فعالیت هستند.
جمعه کاری چیست؟
اگر بنا بر سبک و مدل کار، می بایست روز جمعه کار انجام گیرد و امکان تعطیلی در روز جمعه میسر نبود، الزم است یک روز دیگر به عنوان جمعه در هفته تعطیل گردد. با وجود داشتتتن یک روز تعطیل دیگر به غیر از جمعه، الزم استتت که کارگر مزدی عالوه بر روز عادی بابت کار در روز جمعه دریافت کند. که این مبلغ ا ضافی 43 %ا ضافه بر مزد روز عادی می با شد که فوق العاده کاری در روز جمعه است. در روز جمعه عالوه بر اضافه کاری، جمعه کاری نیز دریافت می کنند. مزایای جمعه کاری بیشتر از تعطیل کاری می باشد. عالوه بر فوق العاده کاری در این روز فوق العاده جمعه کاری نیز دریافت می کنید.
تفاوت اضافه کاری با فوق العاده کاری چیست؟
همانطور که در باال به طور کامل فوق العاده کاری را در تعریف کردیم می توان تفاوت ان ها را بدین گونه شرح داد:
اضافه کاری = دستمزد یک ساعت کار+ فوق العاده اضافه کاری (که معموال برابر 43 %دستمزد یک ساعت کار عادیست )
اضافه کار اجباری چیست؟
کارگرانی که 24 ساعت کار و 24 ساعت ا ستراحت می کنند نحوه انجام کار آنان ا ضافه کار اجباری ست مو ضوع ماده 53 قانون کار
بوده و به این قبیل کارگران م ستند به ماده 58 قانون مرقوم برای هر ساعت کار در شب 35 در صد ا ضافه بر مزد ساعت کار عادی تعلق می گیرد. ضمناً مازاد بر انجام 44 ساعت کار در هفته آنان ا ضافه کار اجباری مح سوب همانطور که در باال به ان ا شاره شد،
طبق تبصره ماده 55 قانون کار، انجام اضافه کار نباید بیشتر از 4 ساعت در روز باشد مگر در موارد استثنا در غیر اینصورت کارفرما برای کار بیشتر از 4 ساعت در روز بطور مداوم می بایست نیروی کار جدید استادام نماید ولی در مواردی هست که طبق روال کار فرد مجبور به ا ضافه کار اجباری ست. برای مثال در ماموریت های کاری فرد گاها برای اتمام کار مجبور به ا ضافه کار اجباری ست . در موراد کاری لزوم وجود فرد در رو تعطیلی جمعه می باشد. برای مثال نگهبانان. در این حالت فرد مجبور به جمعه کاری اجباریستو یک روز دیگر به عنوان روز تعطیل در هفته می بایست بجای جمعه تعطیل باشد.
انواع اضافه کاری
انواع اضافه کار را می توان بر حسب نوع انجام ان طبقه بندی کرد
• کارگرانی که الزام به انجام اضافه کار در هر روز دارند
• کارگران نوبت کار
• کارگران شیفتی
• کارگران شبکار
• کارگرانی که در تعطیالت رسمی و یا روز جمعه بنا بر نوع کارشان مجبور به اضافه کار هستند.
فرمول کلی محاسبه اضافه کار
فرمول کلی محاسبه اضافه کار و کسر کار محاسبه اضافه کار بستگی به نرخ ساعت کاری دارد. برای محاسبه اضافه کار ابتدا می بایست نرخ یک ساعت کار را محاسبه کرد و 43 درصد دستمزد هر ساعت کار را به نرخ یک ساعت کار اضافه کرد. به عبارت دیگر محاسبه نرخ اضافه کار برابر است با محاسبه دستمزد یک ساعت کار معمولی ضرب در 4.1 که در ذیل می توانید فرمول را به اختصار ببینید.
دستمزد یک ساعت اضافه کار = دستمزد یک ساعت کار روزانه + 43 درصد از دستمزد یک ساعت
یا به عبارتی دیگر:
حقوق یک ساعت اضافه کار= 1.4× (حقوق یک ساعت کار عادی)
نکاتی که در مورد محاسبه اضافه کار باید به آن توجه داشت:
• تاخیر ورود به کارگاه یا تعجیل در خروج به عنوان ک سر کار می با شد. در برخی از سازمان ها ک سر کار را از ا ضافه کار
کسر می کنند که قابل تهاتر نمی باشد چرا که اضافه کار ضریب متفاوتی با ساعات کاری عادی دارد.
• ساتی کار و یا مزایای سرپر ستی در هنگام محا سبه ا ضافه کار باید لحاظ گردد. این موارد جز مزد حقوق می با شد و در
محاسبه اضافه کار باید در نظر گرفته شوند. این در حالی است که مزایایی مانند مسکن، خواربار، کمک عائله مندی، نوبت
کاری و شب کاری جز مزایای مستمر نیستند و لذا در محاسبه اضافه کار لحاظ نمی شوند.
1- منظور از ساعات کار چیست و آیا ساعات صرف غذا جزء ساعت کار کارگران به حساب می آید؟
همانگونه که ماده 51 قانون کار نیز به آن تصریح دارد ساعت کار در این قانون مدت زمانی است که کارگر نیرو یا وقت خود را به منظور انجام کار در اختیار کارفرما قرار می دهد به این لحاظ ساعات صرف صبحانه و نهار جزء ساعت کار به حساب نمی آید بدیهی است چنانچه در کارگاهی از قبل رویه مورد عمل بر این قرار گرفته باشد که ساعت صرف صبحانه یا نهار و یا شام جزء ساعت کار به حساب آید استمرار آن به عنوان عرف مستقر در کارگاه محسوب و کما کان باید اجرا گردد . ضمناً با توجه به ماده 150 قانون کار کارفرما مکلف است در ایام ماه مبارک رمضان مدتی را برای ادای فرایض دینی و صرف افطار یا سحری اختصاص دهد که این مدت جزء ساعت کار کارگران منظور می شود.
2- حداکثر ساعت کار روزانه به چه میزان می باشد؟
در قانون کار به استثنای کارگران موضوع ماده 56 قانون مزبور که در مورد آنها ساعات کار در چهار هفته متوالی 176 ساعت تعیین شده، ساعات کار اصولاً بصورت هفتگی تعیین گردیده است – مواد 51 و52 قانون کار – به میزان 36 ساعت برای کارگران شاغل در کارهای سخت و زیان آور و زیرزمینی و 44 ساعت برای سایر کارگران . یادآوری می نماید توزیع ساعات کار در روزهای هفته با جلب توافق کارگران ذیربط از اختیارات کارفرما بوده و به جز کارگران شاغل در کارهای سخت و زیان آور که ساعات کار آنها نباید از 6 ساعت در هر روز تجاوز نماید در مورد سایر کارگران با عنایت به تبصره یک ماده 51 عملاً حداکثری برای میزان ساعات کار روزانه، مشروط به جلب موافقت کارگر، در قانون کار در نظر گرفته نشده است بدیهی است مازاد بر سقف های فوق الاشاره، ساعات کار انجام شده با در نظر گرفتن ممنوعیت موضوع ماده 61 و قید «مگر در موارد استثنایی با توافق طرفین» در تبصره ماده 59 اضافه کار خواهد بود .
3- در یکی از واحدهای کارگری ساعت کار از بدو فعالیت کارگاه، هفته ای 40 ساعت بوده است و کارفرما تصمیم به افزایش آن تا میزان ساعت کار قانونی یعنی 44 ساعت در هفته را دارد آیا مجاز به این کار خواهد بود ؟
ساعت کاری که در ماده 51 قانون کار پیش بینی شده است حداکثر ساعات کار قانونی روزانه می باشد حال چنانچه کارگاهی در بدو تأسیس و شروع فعالیت کارگاه و یا بعد از آن اقدام به تعیین ساعت کار به میزان کمتر از ساعت کار قانونی نموده باشد این امر مخالفتی با قانون نداشته و تداوم اجرای آن جزء شرایط کار کارگران محسوب می گردد و تغییر آن نیاز به جلب موافقت افراد ذینفع دارد مگر آنکه در گذشته به هنگام تقلیل ساعت کار قید موقت بودن این کاهش شرط شده باشد که شرطی نافذ و برای طرفین لازم الرعایه خواهد بود .
4- در کارگاهی از بدو تأسیس ساعت کار از 7 صبح تا 3 بعدازظهر بوده است آیا کارفرما مجار به تغییر و انتقال آن از ساعات صبح به ساعات عصر مثلاً بعدازظهر تا 11 شب و یا از 11 شب تا 7 صبح خواهد بود؟
وقتی در بدو تأسیس و شروع فعالیت کارگاه انجام کار مثلاً برای ساعات صبح تنظیم و مورد موافقت قرار می گیرد تغییرات بعدی در شروع و خاتمه ساعت کار نیز به توافق کارگران و کارفرما مربوط می شود به ویژه زمانی که این تغییر به صورت انتقال ساعات کار از صبح به عصر و یا شب و یا بالعکس صورت گیرد البته چنانچه کارفرما توجیه کافی برای تغییر ساعت کار در کارگاه داشته باشد می تواند مطابق ماده 26 قانون کار اقدام نماید .
5- کارگری به موجب یک فقره قرارداد یکساله بکار گرفته شده و ساعت کار در آن با مزد مشخص 7 ساعت و 20 دقیقه قید گردیده است اما کارگر عملاً حدود 3 ماه از قرارداد را روزی 6 ساعت کار کرده و بعد از آن کارفرما از وی خواسته در زمینه ساعت کار مطابق قرارداد عمل کند تکلیف چیست؟
در هر حال طرفین ملزم به اجرای تعهدات قراردادی خود خواهند بود به این لحاظ هر چند شرط پیش بینی شده در قرارداد کار که متضمن 44 ساعت کار در هفته برای مدتی اجرا نشده و عملاً کارگر کمتر از 7 ساعت و 20 دقیقه در روز کار کرده باشد اعتبار شرط در طول اعتبار قرارداد زایل نمی شود و تعهد به اجرای آن کماکان برای کارگر باقی می ماند.
6- میزان فوق العاده ای که برای کار در ایام تعطیل رسمی باید پرداخت شود چقدر است؟
کار در روز تعطیل رسمی از همان ساعت اول بعنوان اضافه کار تلقی و برای هر ساعت آن فوق العاده یی معادل 40% اضافه بر مزد هر ساعت کار عادی باید پرداخت شود . بدیهی است چنانچه بر اساس عرف و روال کارگاه فوق العاده اضافه کار پرداختی در روز های تعطیل رسمی بیش از میزان اخیرالذکر بوده باشد، عرف و روال مذکور کماکان معتبر و لازم الرعایه می باشد .
7-چنانچه با توجه به توافق بعمل آمده، در کارگاهی روز پنجشنبه تعطیل توافقی اعلام و کار پنجشنبه در 5 روز اول هفته انجام شود در صورت برخورد تعطیلات رسمی با تعطیل توافقی چه نوع حقی برای کارگران ایجاد می شود؟
اگر بر اساس توافق بعمل آمده، روز پنجشنبه تعطیل توافقی اعلام و کار این روز در سایر روزهای هفته انجام شود در صورت برخورد تعطیل توافقی روز پنجشنبه با تعطیل رسمی، از آنجا که کارگران کار روز پنجشنبه را در پنج روز اول هفته انجام داده اند از این رو استحقاق 7 ساعت و 20 دقیقه اضافه کاری از بابت فوق را پیدا می کنند.
8- در کارگاهی روز پنجشنبه تعطیل توافقی اعلام شده است و کارگران کار روز پنجشنبه را در پنج روز اول هفته انجام می دهند حال اگر تعطیلات رسمی با پنج روز اول هفته مصادف شود و یا وقتی کارگر هر یک از این روزها را از مرخصی استحقاقی استفاده می کند طلب کارفرما از کارگر به چه میزان است؟
کارگرانی که برابر توافق بعمل آمده با کارفرما روز پنجشنبه را تعطیل و کار این روز را در سایر روزهای هفته انجام می دهند برای هر روزی که از مرخصی استحقاقی استفاده می کنند 7 ساعت و 20 دقیقه به اضافه قسمتی از ساعت کار روز پنجشنبه که در آن روز انجام شده است به حساب مرخصی آنان منظور خواهد شد و همچنین وقتی تعطیلات رسمی با 5 روز اول هفته مصادف می شود از آنجا که تعطیل رسمی برای 7 ساعت و 20دقیقه لحاظ می شود بنابراین مازاد بر 7 ساعت و 20 دقیقه به حساب بدهی کارگر به کارفرما گذاشته می شود .
9- در کارگاهی ساعات کار هفتگی عرفاً چهل ساعت است کارفرما تحت این عنوان که میزان ساعات کار در قانون چهل و چهار ساعت تعیین شده می خواهد ساعات کار کارگاه را افزایش دهد آیا قانوناً حق چنین افزایشی را دارد؟
به استناد مفهوم مخالف ماده 8 قانون کار و نظر به اینکه حقوق و مزایای مقرر در این قانون اصولاً حداقل حقوق و مزایای متعلقه به کارگران بوده و توافق های حاصله فی مابین کارگران و کارفرما که مزایایی کمتر از امتیازات مقرر در قانون کار منظور ننموده باشد برای طرفین لازم الاجرا خواهند بود لذا رویه و عرف موجود در کارگاه مبنی بر تعیین ساعات عادی کار به میزان کمتر از 44 ساعت در هفته بلا اشکال بوده و طرفین ملزم به رعایت رویه و عرف مزبور هستند.
10- آیا در قانون کار مقررات خاصی برای ساعات کار کارگرانی که در مغازه ها و موسسات تجاری کار می کنند پیش بینی نشده است؟
ساعات کار کارگران شاغل در مغازه هاو موسسات تجاری نیز همان 44 ساعت کار هفتگی مقرر در ماده 51 قانون کار می باشد که زمان انجام آن در هر مورد با توجه به نوع فعالیت و رویه گذشته و بر حسب توافق فی ما بین کارگر و کارفرما تنظیم می گردد و انجام کار اضافی نیز حداکثر به میزان روزی 4 ساعت مگر در موارد استثنایی با توافق طرفین مجاز می باشد .
11- آیا اوقات صرف غذا و استراحت جزء ساعات کار کارگر محسوب می شود؟
به تصریح ماده 51 قانون کار، ساعات کار مدت زمانی است که کارگر نیرو یا وقت خود را به منظور انجام کار در اختیار کارفرما قرار می دهد . لذا قانوناً اوقات صرف غذا و استراحت جزء ساعت کار محسوب نخواهد شد. بدیهی است چنانچه بر اساس عرف و روال کارگاه از قبل اوقات مذکور جزء ساعت کار محسوب می گردیده، عرف و رویه مذکور کماکان معتبر خواهد بود . ضمناً در اجرای ماده 150قانون مرقوم در ماه مبارک رمضان کارفرما مکلف است مدتی از اوقات کار را برای ادای فریضه نماز و صرف افطار یا سحری اختصاص دهد
12- آیا اوقاتی که قبل از شروع کار و پس از خاتمه آن صرف استحمام و تعویض لباس می گردد جزء ساعات کار کارگر محسوب می شود؟
چنانچه انجام وظایف شغلی عرفاً مستلزم استحمام و تعویض لباس باشد اوقات مصروفه برای این منظور جزء ساعات کار کارگر محسوب می گردد.
13- وضعیت کارگرانی که 24 ساعت کار و 24 ساعت متوالی استراحت می کنند به لحاظ مقررات قانون کار چگونه است و مرخصی استحقاقی آنها چگونه محاسبه می شود؟
کارگرانی که حسب توافق بعمل آمده 24 ساعت کار و 24 ساعت استراحت می کنند نحوه انجام کار آنان از مصادیق کار مختلط موضوع ماده 53 قانون کار بوده و به این قبیل کارگران مستند به ماده 58 قانون مرقوم برای هر ساعت کار در شب 35 درصد اضافه بر مزد ساعت کار عادی تعلق می گیرد. ضمناً مازاد بر انجام 44 ساعت کار در هفته آنان اضافه کار محسوب و فوق العاده مربوط با رعایت ماده 59 قانون کار محاسبه و پرداخت خواهد شد . متذکر می گردد حکم ماده 62 قانون کار در زمینه اجباری بودن تعطیل یک روز معین در هفته نسبت به کارگران یاد شده نیز جاری می باشد . بدیهی است مرخصی استحقاقی سالانه کارگران فوق الذکر به میزان مقرر در ماده 64 قانون کار است که حسب ساعات استفاده شده محاسبه و قابل تبدیل به روز( 7 ساعت و 20 دقیقه ) خواهد بود.
14- با توجه به مقررات قانون کار، ساعت کار در ماه چند ساعت می باشد؟ آیا تعیین میزان ثابت ساعت کار برای تمام ماههای سال امکان پذیر است؟
در مقررات قانون کار ساعات کار ماهانه پیش بینی نگردیده ولی مستفاد از مواد 51 و57 این قانون ساعات کار حداکثر 44 ساعت در هفته یا در مورد کارگران نوبتکار 176 ساعت در چهار هفته متوالی می باشد بدیهی است در ازای هر روز تعطیل رسمی، ساعات کار هفته به میزان 7 ساعت و 20 دقیقه از 44 ساعت مزبور کمتر خواهد بود ضمناً با توجه به تفاوت تعداد روزهای کار در ماههای مختلف، تعیین ساعات کار معین به عنوان ساعات کار ماهانه مقدور نمی باشد.
15- با توجه به تبصره ماده 69 قانون کار چنانچه در خصوص تنظیم جدول زمانی استفاده از مرخصی کارگران بین کارفرما و تشکل کارگری اختلاف باشد راه حل قضیه چگونه می باشد؟
تبصره ماده 69 قانون کار تنظیم جدول زمانی استفاده از مرخصی کارگران در مورد کارهای پیوسته(زنجیره ای) و تمامی کارهائیکه همواره حضور حداقل معینی از کارگران در روزهای کار را اقتضا می نماید از تکلیف کارفرما شناخته است که باید ظرف 3 ماهه آخر هر سال برای سال بعد تنظیم و پس از تأیید شورای اسلامی یا انجمن صنفی یا نماینده کارگران اعلام نماید و در این زمینه چنانچه بین مدیریت و تشکل کارگری مربوط در خصوص جدول زمانی استفاده از مرخصی کارگران اختلاف وجود داشته باشد حکم ماده 69 قانون کار معتبر و لازم الاجرا خواهد بود.
16- آیا رعایت 7 ساعت و 20 دقیقه کار برای تمام روزهای هفته الزامی است و یا می توان در بعضی از روزهای هفته کمتر از 7 ساعت و 20 دقیقه و در بعضی دیگر از روزها بیشتر کار کرد ؟
در مقررات قانون کار پیش بینی تقسیم کار به میزان مساوی بین ایام هفته بعمل نیامده است و تنها در قسمت اخیر ماده 51 این قانون سقف ساعات کار روزانه کارگران بجز موارد مستثنی شده در قانون هشت ساعت تعیین گردیده است . لکن در تبصره یک ماده مذکور به طرفین( کارفرما و کارگران و یا نمایندگان آنها ) اجازه داده شده است که در صورت توافق ساعت کار را در بعضی از روزهای هفته کمتر و در دیگر روزها اضافه بر هشت ساعت یاد شده تعیین نمایند مشروط بر اینکه مجموع ساعات کار در هفته از 44 ساعت تجاوز ننماید .
17- منظور از اضافه کار چیست؟ و کارگر برای اضافه کاری استحقاق چه مزایائی را خواهد داشت و در صورت تقارن آن با روزهای تعطیل رسمی چگونه عمل می شود؟
ارجاع کار اضافه بر ساعات کار عادی ( 44 ساعت در هفته برای کارگران غیر نوبتکار و 176 ساعت در چهار هفته متوالی برای کارگران نوبت کار) اضافه کار بوده و نحوه محاسبه فوق العاده مربوط و دیگر شرایط آن تابع مقررات موضوع مواد 59 و60 قانون کار خواهد بود . بدیهی است در صورت تقارن هر یک از روزهای تعطیل رسمی با روزهای کار، به ازای هر روز تعطیل رسمی معادل یک ششم ساعات کار عادی هفتگی ( برای کارگران غیر نوبتی) و یک بیست و چهارم کار عادی در چهار هفته متوالی ( برای کارگران نوبتی) از ساعات عادی کار کارگر کسر و مازاد بر ساعات باقی مانده اضافه کار خواهد بود.
18- آیا نحوه محاسبه اضافه کاری بر مبنای مزد ماهانه تقسیم بر 192 ساعت صحیح می باشد در این صورت با توجه به اینکه این شیوه محاسبه متضمن امتیاز بیشتری برای کارگران است آیا کارفرما مجاز به تغییر آن می باشد؟
رویه معمول و مورد عمل در کارگاههای مشمول قانون کار برای محاسبه اضافه کاری بر اساس تقسیم مزد ماهانه به 30 روز و تقسیم مزد روزانه به 7 ساعت و 20 دقیقه انجام می شود که با اضافه کردن 40% به مزد یک ساعت کار عادی، مزد یک ساعت اضافه کاری محاسبه خواهد شد با وجود این از آنجا که ملاک محاسبه اضافه کاری بر مبنای مزد ماهانه تقسیم بر 192 ساعت امتیاز بیشتری را برای کارگران متضمن می باشد به این لحاظ ترتیب اجرای آن مخالفتی با قانون نداشته و با توجه به استمرار آن و ایجاد حق مکتسبه ای برای کارگران ذینفع تکلیف به ادامه اجرای آن خواهد بود .
19-چنانچه در قرارداد کار کارگر متعهد شده باشد روزانه مدتی مثلاً 4 ساعت اضافه کاری داشته باشد آیا می تواند از انجام تعهد خودداری نماید؟
نظر به اینکه شرط انجام اضافه کاری توسط کارگر در قرارداد از جمله شرایط غیر نافذ بشمار می رود لذا شرط مزبور بلااثر بوده و ایجاد هیچ نوع تعهدی برای طرفین قرارداد کار نمی نماید.
20- حداکثر ساعات اضافه کاری در روز در موارد استثنائی مذکور در تبصره ماده 59 قانون کار چند ساعت است؟
در قسمت اخیر تبصره ماده 59 قانون کار سقف مربوط به ساعات کار اضافی مشخص نگردیده است. النهایه ارجاع کار بیش از چهل ساعت باید با عنایت به استثناء پیش بینی شده در تبصره فوق باشد به نحوی که در این زمینه استثناء تبدیل به قاعده نشود.
21- تأیید ضرورت ارجاع کار اضافی اجباری به کارگران و تعیین مدت آن با چه مرجعی است؟
در صورت ارجاع کار اضافی موضوع ماده 60 قانون کار، کارفرما مکلف است حداکثر 48 ساعت پس از پایان اولین روز کار مراتب را به اداره کار و امور اجتماعی محل اطلاع دهد تا واحد کار و امور اجتماعی ضرورت کار اضافی و مدت آنرا تعیین نماید
22- نوع کار و ماهیت کار در یک واحد مشمول قانون کار به نحوی است که کارگران باید مستمراً اضافه کار کنند آیا کارفرما می تواند در صورت عدم تمایل کارگران آنها را وادار به اضافه کاری نماید؟
بند « الف » ماده 60 قانون کار صرفاً در رابطه با حوادث بوده و لفظ حادثه دلالت بر امور اتفاقی و استثنایی دارد. لهذا چنانچه ماهیت کار واحدی مستلزم کار کارگران برای ساعاتی بیش از ساعات کار عادی قانونی است استفاده از ماده فوق مورد نداشته و واحد مربوط می باید نسبت به تأمین پرسنل مورد نیاز خود و احیاناً ایجاد شیفت اضافی اقدام نماید.
23- آیا در مورد کارگرانی که با میل و اختیار خود و بر اساس توافق با کارفرما اضافه کاری می کنند نیز کارفرما باید موضوع اضافه کاری را ظرف 48 ساعت به اداره کار محل اطلاع دهد؟
مقررات موضوع ماده 60 قانون کار اصولاً در ارتباط با اختیارات کارفرمایان در زمینه الزام کارگران به انجام اضافه کار بوده و به حالاتی که کارگران بر اساس توافق و بنا به تمایل خود به اضافه کاری اشتغال ورزند تسری نخواهند داشت . بدیهی است در صورتی که کارگران بر خلاف تمایل خود صرفاً با تشخیص کارفرما وادار به انجام کار اضافی شوند به تصریح تبصره یک ماده مرقوم کارفرما مکلف است در هر مورد حداکثر ظرف 48 ساعت موضوع را به اداره کار و امور اجتماعی اطلاع دهد تا با عنایت به بندهای الف و ب ماده مذکور در زمینه ضرورت کار اضافی و تعیین مدت آن اتخاذ تصمیم بعمل آید .
24- آیا کارگرانی که سن آنها از هیجده سال تمام کمتر است مجاز به انجام کار اضافی می باشند؟
در اجرای ماده 83 قانون کار ارجاع هر نوع کار اضافی به کارگران نوجوان حتی با توافق آنان ممنوع می باشد با متخلفین از این ماده برابر ماده 176 قانون مرقوم رفتار خواهد شد.
25- با توجه به ماده 61 قانون کار آیا ارجاع کار اضافی به کارگرانی که کار مختلط دارند نیز ممنوع می باشد؟
ارجاع کار اضافی به کارگران ( اعم از نوبت کار و یا غیر نوبتکار ) که تمام و یا بیش از نیمی از ساعات کار آنها در فاصله 22 تا 6 بامداد قرار می گیرد مستند به ماده 61 قانون کار ممنوع است. توضیح اینکه مطابق ماده 61 قانون کار ارجاع کار اضافی به کارگرانی که کار شبانه یا کارهای خطرناک و سخت و زیان آور انجام می دهند ممنوع می باشد.
26- در صورت توافق کارگر و کارفرما آیا انجام کار در روز جمعه بدون تعطیل یک روز معین در هفته اشکال دارد یا خیر؟
با توجه به ماده 62 قانون کار تعطیل یک روز معین و مستمر در هفته بعنوان تعطیل هفتگی کارگران اجباری بوده و انجام کار و نیز اضافه کاری در این روز حتی با توافق طرفین بر خلاف مقررات و ممنوعیت خواهد داشت . به این ترتیب انجام کار در روز جمعه منوط به تعطیل یک روز معین دیگر در هفته می باشد.
27- تعدادی از کارگران کارگاهی که جهت ارتقاء سطح مهارت در یک مرکز کار آموزی به تحصیل مشغولند مدعی هستند از آنجا که ساعات تحصیل روزانه آنها بیش از ساعات کاری است که در کارگاه داشته اند کارفرما باید برای ساعات اضافی به آنان فوق العاده اضافه کاری پرداخت کند تکلیف کارفرما چیست؟
چنانچه شرکت کارگران در مراکز آموزش فنی و حرفه ای و یا سایر مراکز که به منظور گذراندن دوره های مربوط انجام می شود بنا به میل و درخواست خود کارگران صورت گرفته باشد پرداخت اضافه کاری در ساعات مازاد بر 7 ساعت و 20 دقیقه حضور در کلاسهای آموزشی مورد پیدا نمی کند مگر اینکه در زمینه این پرداختها قبلاً بین طرفین توافق بعمل آمده باشد بدیهی است در صورتی که گذراندن دوره ها در مراکز مذکور از سوی کارفرما به کارگران تکلیف شده باشد در این صورت حضور مازاد بر ساعات کار قانونی در کلاسهای آموزشی اضافه کاری تلقی و با رعایت ماده 59 قانون کار قابل احتساب خواهد بود .
28- در مواردی که کارگر تأخیر ورود به کارگاه یا تعجیل خروج دارد آیا می توان کسر ساعات کار را با ساعات اضافه کاری کارگر تهاتر نمود.
چون دستمزد یک ساعت اضافه کاری 40 درصد بیشتر از دستمزد یکساعت کار عادی می باشد لذا قابل تهاتر با ساعات تأخیر نبوده و باید هر کدام از این دو مورد جدا گانه محاسبه گردد .
29- فوق العاده اضافه کاری در کارگاههائی که مزد کارگران ماهانه پرداخت می شود چگونه محاسبه می گردد؟
نحوه محاسبه اضافه کاری:
مزد روزانه = 30 : حقوق ماهانه
مزد یک ساعت کار عادی=7ساعت و 20 دقیقه : مزد روزانه
مزد یک ساعت اضافه کاری=40% مزد یک ساعت کار عادی + مزد یک ساعت کار عادی
ردیف عنوان فرمول اضافه کاری
1 فرمول اضافه کاری بر مبنای 220 ساعت کار کارکرد اضافه کاری × 1.4 × 220 ÷ حق مسکن + حق بن + حقوق پایه
2 فرمول اضافه کاری بر مبنای 192 ساعت کار کارکرد اضافه کاری × 1.4 × 192 ÷ حق مسکن+ حق بن + حقوق پایه
3 فرمول اضافه کاری بر مبنای 198 ساعت کار کارکرد اضافه کاری × 1.4 × 198 ÷ حق مسکن + حق بن + حقوق پایه
نحوه محاسبه اضافه کاری سال 1400
در سال 1400 حقوق پایه که برابر با 26,554,950 حق مسکن برابر با 6,000,000 و حق بن برابر با 4,500,000 می باشد. حال اگر کارفرما با توجه به قوانین شرکت خود جمع این سه مزایا و یا حقوق پایه را به عنوان مبنای اضافه کاری درنظر می گیرد.
مثال : کارکرد اضافه کاری *1.4* 220 / حق مسکن در حکم+ حق بن در حکم + حقوق پایه در حکم = اضافه کاری
30- در برخی مواقع ضرورت دارد کارگر روز کار در ساعات شب بصورت اضافه کاری بکار ادامه دهد آیا در میزان فوق العاده دریافتی او تغییری داده می شود یا همان فوق العاده اضافه کاری در ساعات روز را دریافت می دارد؟
کارگران غیر نوبت کار که ساعات اضافه کاری آنها در فاصله ساعات 22 شب تا 6 بامداد واقع شود علاوه بر 40 درصد فوق العاده مربوط به اضافه کاری، استحقاق دریافت 35% مربوط به کار شب را نیز خواهند داشت به این ترتیب کارگران غیر نوبتکار برای هر ساعت اضافه کاری در شب در مجموع 75% علاوه بر مزد آن ساعت دریافت می دارند
31- گاهی لازم است کارگران نوبت کاری که کار عادی آنها در شیفت های صبح یا عصر است بصورت اضافه کاری در شیفت شب کار کنند میزان فوق العاده یی که باید به آنها پرداخت شود چقدر است؟
در مواردی که بنا به ضرورت و در موارد خاص از کارگران نوبت کاری که بطور عادی در نوبت های صبح و عصر انجام وظیفه می نمایند برای انجام کار اضافی در شب دعوت بعمل می آید کارگران مذکور علاوه بر فوق العاده اضافه کاری استحقاق استفاده از فوق العاده کار در شب یعنی (35%+40%) را نیز خواهند داشت.
32- آیا کار اضافی کارگرانی که روز جمعه طبق توافق بعمل آمده با کارفرما روز کار آنها بوده و بجای آن از یک روز دیگر به عنوان تعطیل هفتگی استفاده می کنند در روز جمعه و غیر جمعه به لحاظ میزان فوق العاده تفاوت دارد؟
کارگرانی که در اجرای تبصره یک ماده 62 قانون کار بجای روز جمعه از روز معین و مستمر دیگری در هفته بعنوان تعطیل هفتگی استفاده می نمایند مزد روز جمعه آنان 40% اضافه بر مزد روزهای دیگر هفته خواهد بود و در این مورد استثنایی بین کارگران نوبتی و غیر نوبتی پیش بینی نشده است . لهذا چنانچه این قبیل کارگران در روز جمعه ( که در این حال جزء روز کار عادی آنها تلقی می شود) اضافه بر ساعات عادی روزانه کار کرده باشند 40% فوق الذکر نیز جزء مزد ماخذ محاسبه فوق العاده اضافه کاری منظور خواهد گردید .
33- آیا سختی کار، مزایای سرپرستی و امثالهم در هنگام محاسبه فوق العاده اضافه کاری باید جزء مزد ماخذ محاسبه لحاظ شود؟
با توجه به تبصره یک ماده 36 قانون کار مزایایی از قبیل سختی کار، مزایای سرپرستی و فوق العاده شغل که به تبع شغل و برای ترمیم مزد در ساعات عادی کار پرداخت می شود جزء مزد ثابت محسوب شده و لذا مبنای محاسبه اضافه کاری نیز منظور خواهد شد.
34- آیا کمک هزینه هائی که در کارگاه به کارگران پرداخت می شود مانند کمک هزینه مسکن و یا عائله مندی باید در مزد مأخذ محاسبه فوق العاده اضافه کاری به حساب آید؟
کمک هزینه های مسکن، خواربار، کمک عائله مندی و بن کارگری در زمره مزایای ثابت پرداختی به تبع شغل، مذکور در ماده 36 قانون کار نبوده و لذا در محاسبه نرخ اضافه کاری جزء مزد منظور نمی شود.
35- آیا مزایایی مانند فوق العاده نوبت کاری و یا شب کاری جزء مزد مأخذ محاسبه فوق العاده اضافه کاری باید به حساب آورده شود؟
ملاک محاسبه مزد ساعات اضافه کاری همان مزد ثابت یا مزد مبنای موضوع ماده 36 قانون کار بوده و لذا مزایایی مانند حق نوبتکاری، شبکاری و تفاوت تطبیق و نظائر آن که در ارتباط با شغل پرداخت نمی گردد در محاسبه اضافه کاری منظور نخواهد شد.
36- در برخی از کارگاههای دارای طرح طبقه بندی مشاغل مصوب وزارت کار با نظر این وزارتخانه و بر اساس اجازه تبصره 2 ماده 19 دستور العمل اجرای طرح طبقه بندی، تعدادی از کارگران مبلغی علاوه بر مزد گروه و پایه خود دریافت می دارند آیا این مبلغ در زمان محاسبه فوق العاده اضافه کاری با مزد گروه و پایه جمع می شود یا خیر؟
در اجرای بند «ب» ماده 59 قانون کار مبنای احتساب اضافه کار «مزد» کارگر بوده و از طرفی در کارگاههائی که طرح طبقه بندی مشاغل به مرحله اجرا در آمده است با عنایت به تبصره 2 ماده 36 قانون مرقوم مزد گروه و پایه مبنای محاسبه هر گونه مزایا خواهد بود. لذا احتساب فوق العاده های موضوع تبصره 2 ماده 19 دستورالعمل اجرایی طرح طبقه بندی مشاغل و یا اصولاً هر نوع پرداخت دیگری در محاسبه اضافه کاری وفق مقررات نخواهد بود.
37- در واحدهایی که به کارگران ماهانه اضافه کار مقطوع داده می شود ولی این پرداخت ها در مقابل انجام کار صورت می گیرد آیا وجوه پرداختی از این بابت در محاسبه سنوات خدمت و سایر مزایا منظور خواهد شد؟
آن نوع پرداختهای راجع به اضافه کاری که در مقابل انجام کار به کارگران داده می شود گرچه این پرداخت ها بصورت ثابت و مقطوع نیز صورت گیرد قواعد مربوط به آن همان است که در ماده 59 قانون کار پیش بینی شده است به این لحاظ پرداخت مزبور جزء مزد نبوده و در محاسبه سنوات خدمت نیز منظور نمی گردد.
38- در واحدهایی که هر ماهه مبلغی تحت عنوان اضافه کار مقطوع به کارگران داده می شود آیا این پرداختی از اجزاء مزد تلقی و در محاسبه سنوات خدمت و عیدی و پاداش و... به حساب می آید؟
چنانچه مبالغی که به عنوان اضافه کاری پرداخت می شوند بدون ارتباط با میزان تولید و خدمات ارائه شده از سوی کارگران مربوط و بدون نیاز به تأیید سرپرست کارگران، مبنی بر انجام کار اضافه توسط کارگران مزبور، پرداخت شده باشد در حکم بخشی از مزد کارگران بوده و در صورت عدم ثابت بودن مبالغ پرداختی در ماههای مختلف متوسط مبالغ پرداختی در شش ماه گذشته باید به کارگران ذیربط پرداخت شود بدیهی است چنانچه بر خلاف ترتیبات یاد شده پرداخت اضافه کاری در هر ماه نیاز به تأیید مدیر یا رئیس قسمت و یا سرپرست کارگران داشته و یا به میزان تولید آنها مرتبط باشد مبالغ پرداختی اضافه کار موضوع ماده 59 قانون کار خواهد بود.
39- آیا بر اساس تبصره ماده 59 قانون کار کارفرما می تواند هر روز بیش از 4 ساعت اضافه کاری به کارگران ارجاع نماید؟
تجویز تبصره ماده 59 قانون کار برای انجام اضافه کاری بیش از 4 ساعت در روز صرفاً جهت موارد استثنایی بوده و نمی توان آن را به قاعده ای تبدیل نمود که بر اساس آن کارگر، هر روز مجاز به انجام اضافه کاری بیش از 4 ساعت باشد و البته چنانکه نیاز کارفرما به نحوی باشد که کارگر الزاماً می بایست همه روزه بیش از چهار ساعت کار اضافی انجام دهد کار فرما می تواند نیاز خود را به پرسنل از بین نیروهائی که استخدام خواهد کرد تأمین نماید.
40- در کارگاهی از سالها پیش رویه بر این جاری است که برای کلیه کارگران در ازای هر ساعتی که اضافه کار انجام می دهند دو برابر منظور و با محاسبه 40% فوق العاده پرداخت می شود آیا کارفرما مجاز به تغییر این شیوه محاسبه خواهد بود؟
دو برابر منظور نمودن اضافه کاری انجام شده که از بدو تأسیس کارگاه و یا با موافقت بعدی بطور مستمر پرداخت گردیده است با رعایت سقف 4 ساعت انجام اضافه کاری در روز جزء شرایط کار کارگران محسوب می گردد و به دلیل استفاده کلیه کارگران از امتیاز دو برابر منظور داشتن اضافه کاری انجام شده، قطع آن از مصادیق تغییر عمده در شرایط کار موضوع ماده 26 قانون کار تلقی و برای تغییر آن باید حکم این ماده رعایت گردد .
41- آیا کارفرما مجاز به ارجاع کار اضافی به کارگرانی که کارشان سخت و زیان آور شناخته شده است می باشد؟ با جلب موافقت خود کارگران چطور؟
ماده 61 قانون کار که به موجب آن ارجاع کار اضافی به کارگرانی که کارهای خطرناک و سخت وزیان آور انجام می دهند ممنوع شناخته شده است از جمله مواد آمره این قانون است که تخلف از آن ضمانت اجرای تبصره مقرر در ماده 176 را موجب خواهد شد و این ممنوعیت با توجه به ماهیت کارهای سخت و زیان آور و صیانت از نیروی کار کاملاً منطقی بوده و همواره بر رعایت آن تأکید می شود نیاز به پرسنل نیز ارجاع کار اضافی به کارگران را که کارشان سخت و زیان آور است توجیه نمی کند و هر گونه توافق برای انجام کار اضافی در کارهای سخت و زیان آور با عنایت به آمره بودن قاعده فاقد اعتبار خواهد بود ضمناً راه حل مورد قبول برای مرتفع ساختن کمبود پرسنل بکارگیری نیروی کار مورد نیاز بجای ارجاع اضافه کاری به کارگرانی است که در کارهای سخت و زیان آور کار می کنند